• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قعس (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قعس (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))


قَعس (به فتح قاف) و تَقاعُس (به فتح تاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای کنار کشیدن و اقدام نکردن به کار است.
دو مورد از این ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.


قَعس و تَقاعُس
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۷۱.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۹۷.    
به معنای کنار کشیدن و اقدام نکردن به کار آمده است. «تَقَاعَسَ‌ عَن الامر: تاَخَّر و لم يتقدَّم فيهِ‌»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۷۹.    


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نامه ۴

امام علی (علیه‌السلام) به بعضی از فرماندهان لشکر نوشته است: «فَانْهَدْ بِمَنْ أَطاعَكَ إِلَى مَنْ عَصَاكَ، وَاسْتَغْنِ بِمَنِ انْقَادَ مَعَكَ عَمَّنْ تَقَاعَسَ عَنْكَ»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۶، نامه ۴.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۷، نامه ۴.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۶، نامه ۴.    
«برانگیز آنکه را که از تو فرمان می‌برد به کسی که عصیان کرده و اکتفا کن به آنکه او از تو اطاعت کند از کسی که از تو دور شده است.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۹.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹۱.    
(شرح‌های نامه:
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۶۲.    
[۱۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۷، ص۱۶۹.    
[۱۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۳۲.    
)

۲.۲ - نامه ۱۰

به معاویه می‌نویسد: «فَاقْعَسْ عَنْ هذَا الاَْمْرِ، وَخُذْ أُهْبَةَ الْحِسَابِ»
[۱۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۳، نامه ۱۰.    
[۱۳] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۲، نامه ۱۰.    
[۱۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۷۰، نامه ۱۰.    
«از این کار دور شو، و برای خود ذخیره حساب ذخیره کن.»
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۷، نامه ۱۰.    
[۱۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۱.    
(شرح‌های نامه:
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۶.    
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۱۳۷.    
[۱۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۳.    
[۲۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۸۷.    
)

این ماده دو بار در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۷۱.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۹۷.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۷۹.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۶، نامه ۴.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۷، نامه ۴.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۶، نامه ۴.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۹.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹۱.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۶۲.    
۱۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۷، ص۱۶۹.    
۱۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۳۲.    
۱۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۳، نامه ۱۰.    
۱۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۲، نامه ۱۰.    
۱۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۷۰، نامه ۱۰.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۷، نامه ۱۰.    
۱۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۱.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۳۶.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۱۳۷.    
۱۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۳.    
۲۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۸۷.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قعس»، ج۲، ص۸۷۱.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 10 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 4 نهج البلاغه
جعبه ابزار