قطران (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَطِران (به فتح قاف و کسر طاء)،
قَطْران (به فتح قاف و سکون طاء) و
قِطْران به کسر قاف و سکون طاء، یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معانی پیراهن گناهکارانی که از مادّه چسبنده، سیاه رنگ و بدبو است.
قَطِران،
(سَرابِیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ)(لباسهايشان از قطران (مادّه چسبنده بدبوى قابل اشتعال) است...)
طبرسی فرموده: در آن سه وجه است.
۱: به فتح قاف و کسر طاء.
۲: به فتح قاف و سکون طاء.
۳: به کسر قاف و سکون طاء.
در
اقرب نیز چنین آمده است.
بعضی آن را «قطر آن» خواندهاند یعنی مس مذابی که حرارتش به نهایت رسیده است.
در
مجمع فرموده: قطران چیزی است سیاه، بدبو، چسبنده که آن را بر
شتر میمالند یعنی پیراهن گناهکاران از اینگونه چیز است و روی بدنشان را پوشانده است.
در
کشّاف گفته: آن صمغی است که از درختی به نام ابهل ترشّح میکند آنرا میپزند و شتر آبلهدار را روغن مالی میکنند در حرارت آن دانههای آبله و حتی پوست شتر میسوزد و گاهی به جوف آن هم میرسد آن سیاه رنگ و بدبو است.
در
مصباح و
قاموس و اقرب نیز نظیر کشّاف گفتهاند.
ناگفته نماند: قطران فقط یکبار در
قرآن مجید آمده و
نکره است یعنی پیراهن آنها از قطران به خصوصی است. در روایت
ابی الجارود از
حضرت باقر (علیهالسّلام) قطران مس مذاب شدید الحراره معنی شده ولی سند آن درست نیست.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قطران»، ج۶، ص۱۹.