• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قضیه شرطیه محرفه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



قضیه شرطیه محرفه، به‌معنای قضیه شرطیه، بدون تصریح به ادات اتصال یا انفصال، و با شکل ظاهری قضیه حملیه است.



قضیه شرطیه، به لحاظ تصریح یا عدم تصریح به ادات اتصال یا انفصال، به "شرطیه محرَّفه" و "غیر محرفه" تقسیم می‌شود.


شرطیه محرّفه قضیه‌ای است که به حسب ظاهر، ادات اتصال یا انفصال در آن استعمال نشده؛ لیکن به حسب حقیقت و معنا افاده اتصال، و دلالت بر مصاحبت یا معاندت دو نسبت می‌کند. از این رو، قضیه محرّفه به ظاهر، حملیه است؛ ولی در واقع شرطیه است و وقتی به مجرای طبیعی خود بر گردد، به شرطیه متصله و یا شرطیه منفصله تبدیل می‌شود؛ مانند: "آب به طبع خود، با این که هوا گرم باشد، منجمد نمی‌شود".
این قضیه را می‌توانیم به قضیه شرطیه متصله‌ای برگردانیم که مقدم آن، عین بخش اول و تالی آن، نقیض (یا مساوی با نقیص) بخش دوم باشد: "اگر آب منجمد باشد هوا گرم نیست"، یا: "اگر آب منجمد باشد هوا سرد است". و یا به قضیه منفصله‌ای برگردانیم که از عین هر دو بخش شکل گرفته باشد؛ مثل این که گفته شود: "یا آب منجمد می‌شود یا هوا گرم است".
[۱] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۹۷.
[۲] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۰.
[۳] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۹-۹۰.



بعضی از منطق دانان، مثل محقق طوسی در "اساس الاقتباس"، و قطب‌الدین شیرازی در "درّة التاج"، قضیه حملیه دارای انحراف از وضع طبیعی را "قضیه منحرفه"، و قضیه شرطیه دارای انحراف از وضع طبیعی را "قضیه محرَّفه" نامیده‌اند. محقق طوسی این تمایز در نام‌گذاری بین حملیه و شرطیه را عرف رایج منطق‌دانان دانسته است. اما همو در (نسخه رایج) کتاب "الجوهر النضید" از هر دو قسم، تعبیر به "منحرفه" کرده است. بعضی از معاصران هم، مثل مرحوم مظفر در "المنطق"، ملتزم به چنین فرقی نشده است.
[۷] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۶۰.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    


۱. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۹۷.
۲. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۰.
۳. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۸۹-۹۰.
۴. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۲۶-۱۲۷.    
۵. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۵۸-۶۰.    
۶. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۸۹.    
۷. شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۶۰.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه شرطیه محرفه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۰.    




جعبه ابزار