• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قضیه حملیه موجّهه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قضیه حملیه موجّهه، به‌معنای قضیه مشتمل بر لفظ بیان‌گر کیفیت نسبت موضوع و محمول است.


قضیه حملیه موجهه، قضیه حملیه‌ای است که در آن، کیفیت نسبت بین موضوع و محمول قضیه (ضرورت یا امکان یا دوام یا امتناع محمول برای موضوع) به طور صریح ذکر شده باشد مانند: "آهن جسم است بالضرورة".
[۱] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
[۲] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۸۲-۸۳.
[۳] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۶.
[۴] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۲.

نسبت هر محمولی به موضوعش در عالم نفس الامر و واقع مکیّف به یکی از کیفیات: "ضرورت"، "امتناع" و "امکان" است. این کیفیت نفس الامری را "ماده قضیه" می‌نامند. حال اگر در قضیه ملفوظ یا مکتوب، تصریح به کیفیت نسبت شود، لفظی که نشان دهنده آن کیفیت است "جهت" نامیده می‌شود و قضیه دارای جهت را "قضیه حملیه موجهه" می‌گویند. اما اگر در قضیه ملفوظ یا مکتوب، به کیفیت نسبت تصریح نشود، آن را "قضیه حملیه مطلقه" گویند،
[۵] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۶۲.    
مانند: "انسان سنگ نیست".
هیچ قضیه‌ای بدون ماده نیست ولی قضیه ذهنیه یا لفظیه ممکن است فاقد جهت باشد. قضیه ذهنیه ممکن است به واسطه غفلت یا جهل به حقیقت، فاقد جهت باشد. در این مورد قضیه ذهنیه بیان ماده قضیه را ننموده و از این جهت ابهام دارد و یا ممکن است شخصی به ماده قضیه توجه داشته و در لفظ از بیان آن خودداری کند، در اینجا قضیه لفظیه فاقد جهت است و آن را مطلقه می‌نامند.
[۶] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۳۱.    
[۷] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۵۲.
[۸] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۷۰.    
[۹] مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۷۲.    
[۱۰] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۰۰-۳۰۸.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
۲. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۸۲-۸۳.
۳. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۶۶.
۴. ↑ خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۲.
۵. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۶۲.    
۶. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۳۱.    
۷. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۵۲.
۸. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۷۰.    
۹. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۷۲.    
۱۰. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۰۰-۳۰۸.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه حملیه موجّهه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۱۶.    




جعبه ابزار