قصم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَصْم (به فتح قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شکستن است.
قُصَم (به ضم قاف و صاد) مردی است که حریف خود را می‌شکند و مغلوب می‌کند.
سه مورد از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
قَصْم به معنای شکستن آمده است. «
قصم العود: کسره و ابانه» چوب را شکست و از هم جدا کرد.
قُصَم بر وزن صرد، مردی است که حریف خود را می‌شکند و مغلوب می‌کند.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) در مقام علل و اسباب فرموده است:
«أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحانَهُ لَمْ يَقْصِمْ جَبَّارِي دَهْر قَطُّ إِلاّ بَعْدَ تَمْهِيل وَرَخَاء، وَلَمْ يَجْبُرْ عَظْمَ أَحَد مِنَ الاُْمَمِ إِلاَّ بَعْدَ أَزْل وَبَلاَء» «
خداوند ستمگران روزگار را هلاک نکرده مگر بعد از مهلت دادن و وسعت در زندگی. و
استخوان کسی از امت‌ها را ترمیم نکرده مگر بعد از فشار و زحمت و
بلا.»
(شرح‌های خطبه:
)
راجع به آمدن فتنه‌ها فرموده است:
«ثُمَّ يَأْتِي بَعْدَ ذلِكَ طَالِعُ الْفِتْنَةِ الرَّجُوفِ، وَالْقَاصِمَةِ الزَّحُوفِ، فَتَزِيغُ قُلُوبٌ بَعْدَ اسْتِقَامَة وَتَضِلُّ رِجَالٌ بَعْدَ سَلاَمَة» «سپس می‌آید مقدمّه
فتنه متزلزل کننده و شکننده حمله کننده، پس قلوبی بعد از
استقامت منحرف می‌شوند و مردانی بعد از سلامت و
هدایت به گمراهی می‌روند.»
(شرح‌های خطبه:
)
و در ذیل آن فرموده است:
«مَنْ أَشْرَفَ لَهَا قَصَمَتْهُ » «هر کس به آن فتنه مشرف شود او را خرد می‌کند.»
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قصم»، ج۲، ص۸۶۵.
