قسم - به فتح قاف و سکون سین (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَسْم (به فتح قاف و سکون سین)،
قسمة (به کسر قاف و سکون سین) از
واژگان قرآن کریم به معنای تجزیه و افراز است.
إستقسام (به کسر الف و سکون سین) به دو معنای طلب
قسمت و
تقسیم است.
مشتقات
قَسْم که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
قَسَمْنا (به فتح قاف و سین) به معنای تقسیم کرده‌ایم،
تَسْتَقْسِمُوا (به فتح تاء و سکون سین و قاف) به معنای قسمت کنید،
الْمُقْتَسِمِینَ (به ضم میم، سکون قاف و فتح تاء) به معنای تقسیم کردند،
فَالْمُقَسِّماتِ (به ضم میم، فتح قاف و کسر سین) به معنای تقسیم می‌کنند،
قِسْمَةٌ (به کسر قاف، سکون سین و فتح میم) به معنای تقسیم و مقسوم،
یَقْسِمُونَ (به فتح یاء، سکون قاف و کسر سین) به معنای تقسیم می‌کنند.
قَسْم (بر وزن فلس) و
قسمة به معنی تجزیه و افراز است.
إستقسام به معنای طلب
قسمت است و در
تقسیم نیز به
کار رفته است.
قسمة هم به صورت مصدر آمده
و هم به معنی مفعول آمده است.
به مواردی از
قَسْم که در
قرآن به
کار رفته است، اشاره می‌شود:
(نَحْنُ قَسَمْنا بَیْنَهُمْ مَعِیشَتَهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا.) «ما معیشت آنها را در زندگی
دنیا تقسیم کرده‌ایم.»
(وَ اَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْاَزْلامِ) «و از این‌که با
ازلام قسمت کنید.»
(کَما اَنْزَلْنا عَلَی الْمُقْتَسِمِینَ. الَّذِینَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِینَ.) (ما بر آنها
عذابی مى‌فرستيم همان‌گونه كه بر تجزيه‌گران آيات الهى فرو فرستاديم. همان كسانى كه
قرآن را
تقسيم كردند.)
(فَالْمُقَسِّماتِ اَمْراً) (و سوگند به
فرشتگانی كه
كارها را
تقسيم مى‌كنند.)
(وَ اِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ اُولُوا الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ) (و اگر به هنگام
تقسيم ارث)، خويشاوندان و طبقه‌اى كه ارث نمى‌برند و يتيمان و مستمندان، حضور داشته باشند، چيزى از آن اموال را به آنها بدهيد.)
(وَ نَبِّئْهُمْ اَنَّ الْماءَ قِسْمَةٌ بَیْنَهُمْ...) «بگو
آب میان آنها و
شتر صالح مقسوم است.»
(اَ هُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّکَ) (آيا آنان
رحمت پروردگارت را
تقسيم مى‌كنند؟!.)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قسم»، ج۶، ص۷.
