قسط (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قِسْط (به کسر قاف و سکون سین)، یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای
عدالت و
قاسط (به کسر قاف) در دو معنای عادل و منحرف از
حق است.
قِسْط به معنی
عدالت است. و آن از مصادری است که وصف واقع شوند مثل
عدل گویند «رجل قسط» چنانکه گویند «زید عدل» و آن در عدالت و
ظلم هر دو به کار می‌رود «قسط الوالی قسطا» یعنی حکمران به عدالت رفتار کرد «قسط قسطا و قسوطا» یعنی ستم کرد و از
حق منحرف شد ولی
قاموس و
اقرب صریح‌اند در اینکه قسط به کسر اول به معنی عدل و به فتح آن به معنی ظلم و انحراف است.
(قُلْ اَمَرَ رَبِّی بِالْقِسْطِ)(وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ)ایضا قسط نصیبی است که از روی عدالت باشد، جمع آن اقساط است در آیه
(لِیَجْزِیَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ بِالْقِسْطِ) ممکن است مراد نصیب باشد.
قاسط
در دو معنای عادل و منحرف از حق است. در اقرب الموارد گفته: آن از اضداد است و به معنی عادل و ظالم آید.
ولی
طبرسی فرموده: قاسط به معنی ظالم و مقسط به معنی عادل است.
(وَ اَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ)،
(وَ اَمَّا الْقاسِطُونَ فَکانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً) قاسط در هر دو
آیه به معنی منحرف از حق است،
(وَ اِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُمْ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ اِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُقْسِطِینَ) مقسطین به معنی عادلان می‌باشد.
إقْساط
از باب افعال به معنی عدالت است.
راغب گفته: اقساط آن است که نصیب دیگری را بدهی و آن
انصاف است،
لذا گفته‌اند: «اقسط: اذا عدل»،
(وَ اَقْسِطُوا اِنَّ اللَّهَ یُحِبُ الْمُقْسِطِینَ.) چنانکه گفته شده قسط از مصادری است که وصف واقع می‌شود، مفرد و جمع در آن یکسان است لذا در آیه
(وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ...) قسط صفت موازین آمده است یعنی در
قیامت میزان‌های عدالت می‌نهیم.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قسط»، ج۶، ص۵.
