قرآن کریم ترجمه مرکز فرهنگ و معارف قرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قرآن کریم ترجمه مرکز فرهنگ و معارف قرآن»، از جمله ترجمه‌های فارسی
قرآن کریم است که به موفقیت‌هایی چشمگیر در برگردان واژه‌ها و انعکاس معانی
آیات دست یافته و از
حیث استواری و روانی نثر، سهم بسزایی دارد.
در ماخره ترجمه مرکز، انگیزه ترجمه چنین بیان شده که از آنجا که
مرکز فرهنگ و معارف قرآن ، ترجمه‌های موجود را «پیراسته از کاستی و نارسایی نیافت، بر آن شد تا با همکاری برخی متخصصان، ترجمه‌ای پارسی از قرآن کریم فراهم آورد که هم از استحکام و استواری محتوا و هم از زیبایی و شیوایی نثر و نگارش برخوردار باشد. این کار در
سال ۱۳۷۷ ش، آغاز گردید و به
توفیق و عنایات خدای سبحان، پس از سه سال کوشش پیگیر، پایان یافت».
هسته اصلی ترجمه، بر اساس تفاسیر معروف
شیعه و
اهل سنت مانند:
تبیان ،
مجمع البیان ،
المیزان ،
تفسیر طبری ،
کشاف التحریر و التنویر و... شکل گرفته است. چون تدوین این ترجمه در اصل با
هدف درج آن در
تفسیر راهنما بوده، طبعا در برداشت‌های تفسیری، نظر گروه تفسیر مورد توجه قرار گرفته است تا ترجمه آیات با تفسیر آنها هماهنگ باشد.
ترجمه هر متنی می‌تواند به یکی از دو شکل صورت پذیرد: یا به صورت آزاد که مترجم خود را در بند الفاظ، تعبیرات و ساختار متن محدود نسازد و با در نظر گرفتن مفهوم جمله و مراد گوینده، آن را در
قالب زبان مقصد بریزد؛ یا به صورت مقید که مترجم خود را به لفظ و تعبیرات و ساختار متن مقید سازد و از این ویژگی‌های متنی تخطی نکند، بلکه
قالب‌های ساختاری متن را به ترجمه منتقل کند. البته ترجمه مقید، گاه به صورت تحت اللفظی انجام می‌پذیرد و گاه با حفظ نثر زبان مقصد و رعایت دستور زبان آن. در ترجمه
قرآن نیز تقسیم‌های فوق قابل تصور است. گرچه عظمت متن وحیانی قرآن کریم و اهمیت و دشواری ترجمه آن سبب شده است که تاکنون کمتر کسی به ترجمه آزاد روی بیاورد و به همین جهت در طول چهارده
قرن گذشته، ترجمه‌های قرآن، اعم از خطی و چاپی، همه به صورت تحت اللفظی انجام شده و حتی یک واو و فاء از آن در ترجمه اسقاط نشده است؛ لیکن در نیم قرن اخیر، بازگرداندن قرآن از حالت تحت اللفظی بیرون آمده و غالبا- به ویژه در یکی دو دهه اخیر- به سمت نثر معیار و متعارف گراییده است. ترجمه متین و امین مرکز نیز با مراعات
امانت و مطابقت و رعایت نثر معیار و امروزین صورت گرفته است؛ یعنی در حقیقت چیزی از متن در ترجمه کاسته نشده و معانی
آیات با حفظ ساختار
نص وحیانی قرآن، در عین رعایت ساختار و ویژگی‌های
زبان فارسی منعکس گردیده است.
در این ترجمه اصول و مبانی ویژه‌ای مورد توجه بوده که به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:
۱. در ترجمه واژه‌ها، معانی اصلی واژه مورد توجه بوده و از ذکر لازم معنا یا مراد تفسیری به جای آن پرهیز شده است.
۲. تاکید در زبان فارسی همانند
عربی ، از جایگاهی ویژه برخوردار است؛ ازاین رو ادات تاکید به نوعی در ترجمه منعکس شده است، مگر آنکه ادات تاکید صرفا برای پیوند دادن مفردات کلام به یکدیگر باشد، مانند مواردی که «ان» پس از ماده «قول» و مشتقات آن قرار گرفته که ترجمه آن در
زبان فارسی به صورت تاکید مقتضی ندارد.
۳. حذف مبتدا، خبر، جزای
شرط و مانند اینها در
زبان عربی ، متداول است و قرآن نیز از این
قاعده مستثنا نیست. در این ترجمه، برای وضوح مطلب، مواردی که اظهار محذوف مورد نیاز بوده، محذوف آورده شده و این گونه محذوف‌ها در ترجمه میان دو
قلاب قرار گرفته است.
۴. توضیحات واژه‌ها یا تعبیرهای نیازمند به توضیح، میان پرانتز آمده است.
۵. در سراسر ترجمه، توضیحات تفسیری فراوانی برگرفته از تفاسیر، به اقتضای عبارات متن آیه آورده شده که تمامی آنها برای تفکیک ترجمه از افزوده تفسیری، میان دو
قلاب قرار گرفته است.
۶. افزوده‌های تفسیری و محذوف‌هایی که میان دو
قلاب قرار گرفته، بعد به گونه‌ای تنظیم شده است که ساختار عبارتی ترجمه را مختلف نمی‌کند و نظم کلام- چه با ملاحظه محتوای
قلاب‌ها و چه با حذف آنها- همچنان محفوظ است.
۷. یکسان سازی تعبیرات مشابه
قرآن در ترجمه، مورد توجه بوده و تا حد امکان رعایت شده است.
نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
