• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قد - به سکون دال (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: قد (ابهام‌زدایی).


قَدْ (به فتح قاف و سکون دال) از واژگان قرآن کریم که روشن‌ترين معنا از معانى حرف قد، به تحقيق است.



قَدْ: روشن‌ترين معنى از معانى حرف قد، تحقيق است.


(قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ‌) (به يقين مؤمنان رستگار شدند).
(قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى‌) (به یقین كسى كه خود را پاكيزه ساخت، رستگار شد).
ابن هشام قبول ندارد كه قد به معنى توقّع باشد نه در ماضی و نه در مضارع.
[[|راغب]] گويد: قد چون بر ماضى داخل شود بر هر ماضى تازه داخل شود، مثل‌: (قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا ...) (خداوند بر ما منّت گذارد)، (قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ‌ ...) (در دو گروهى كه (در ميدان جنگ بدر) با هم رو به رو شدند، نشانه و عبرتى براى شما بود)، (لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ‌ ...) (خداوند، سخن آنها را شنید)، (لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ ...) (خداوند از مؤمنان خشنود شد)، و چون بر مضارع داخل شود آن فعل در حالتى واقع می‌شود و در حالتى نه، مثل‌: (قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنْكُمْ لِواذاً) يعنى: «خدا می‌داند كه گاهى مخفيانه در پشت سر يكديگر خارج می‌شوند». می‌شود گفت مراد راغب از آن نوعى تقليل است.
طبرسی در جوامع الجامع و زمخشری در کشّاف «قد» را در آيه‌ (قَدْ نَرى‌ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ ...) براى كثرت دانسته‌اند، يعنى: «بسيار مى‌بينيم كه رو به آسمان كرده‌اى».ايضا در آيه‌ (قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ‌) (به يقين مى‌دانيم كه گفتار آنها، تو را غمگين مى‌كند) هر دو تصريح كرده‌اند كه قد براى زيادت فعل و كثرت آن است.
نگارنده قول المیزان را مى‌پسندم كه در ذيل آیه دوم گويد: قد حرف تحقيق است، در ماضى و در مضارع مفيد تقلیل است، گاهى در آن نيز معنى تحقيق می‌دهد و در آيه همان اراده شده است.
ناگفته نماند: مشكل است در قرآن محلى يافت كه معنى آن غير از تحقيق باشد، خواه مدخولش مضارع باشد يا ماضى. تفصيل بيشتر در كتب لغت و نحو است.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۲۴۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۵۷.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۱۲۶.    
۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۴۲.    
۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۶.    
۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۴.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۵۷.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۳۰.    
۱۰. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۴.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۱.    
۱۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۶۹.    
۱۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۴۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۲۱.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۸.    
۱۶. ابن هشام انصاری، مغنی اللبیب، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲.    
۱۷. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۵۷.    
۱۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۹۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۴۶.    
۲۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۲۳۶.    
۲۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۳۲۳.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۴۰۰.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۸۹.    
۲۴. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱.    
۲۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۹۲.    
۲۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۴۲.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۰۹.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۵۲.    
۳۰. آل عمران/سوره۳، آیه۱۸۲.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۷۴.    
۳۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۸۲.    
۳۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۴، ص۱۲۹.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۹۸.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۶۷.    
۳۶. فتح/سوره۴۸، آیه۱۸.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱۳.    
۳۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۸۴.    
۳۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۲۴.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۷۶.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۱۳۲.    
۴۲. نور/سوره۲۴، آیه۶۳.    
۴۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۵۷.    
۴۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۶۷.    
۴۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۳۰.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۴۹.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۷۷.    
۴۸. بقره/سوره۲، آیه۱۴۴.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج۱، ص۱۶۰.    
۵۰. زمخشری، کشاف، ج۱، ص۲۰۱.    
۵۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۳۲۵.    
۵۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۴۸۹.    
۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۳.    
۵۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۹۲.    
۵۵. انعام/سوره۶، آیه۳۳.    
۵۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳۱.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۵۵.    
۵۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۶۹.    
۵۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۶۱-۶۲.    
۶۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۷، ص۸۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قد"، ج۵، ص۲۴۵-۲۴۶.    






جعبه ابزار