قبول
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قبول به معنای پذیرفتن و یکی از دو
انشاء در
عقد، مقابل ایجاب است.
از قبول به معنای نخست در باب‌های مختلف، نظیر
طهارت،
صلات،
جهاد،
قضاء و
شهادات سخن گفته‌اند.
قبول به
واجب،
حرام،
مستحب و
مکروه تقسیم می‌شود.
واجب مانند وجوب قبول
هبه در صورت توقف واجبی بر آن، همچون کسی که برای
نماز واجب
آب در اختیار ندارد، در صورتی که فردی پیدا شود آب را به او ببخشد، قبول این بخشش بر او واجب است، به شرط آنکه ذلّتی در قبول آن نباشد.
مستحب، مانند استحباب قبول هدیه
حرام، مانند قبول
رشوه و مکروه مانند قبول هدیه
کافر و
منافق.
قبول یا از جانب
خدای تعالی است و یا از جانب بندگان، بعضی از بعض دیگر.
قبول از جانب خدا عبارت است از پاداش دادن بر عمل در عبادات. در میان فقها در تفاوت بین صحّت عبادت و قبول آن، بحثی بدین‌گونه مطرح است که صحّت عبادت عبارت است از کفایت آن در مقام امتثال و ساقط شدن تکلیف، در حالی‌که قبول، به معنای پاداش دادن بر آن است. بنابراین، چه بسا عبادتی صحیح باشد و فاعل آن، تارک آن - به گونه‌ای که بر ترک آن مؤاخذه شود - شمرده نشود، در عین حال مقبول مولا نباشد و پاداشی بر آن مترتب نگردد.
عُجب،
حسد،
تکبّر،
غیبت، خودداری از پرداخت
زکات و سایر حقوق واجب، نوشیدن مست کننده‌ها و خوردن مال حرام از جمله موانع قبولی عبادات شمرده شده‌اند.
قبول از جانب بندگان گونه‌های مختلفی دارد، از جمله:
۱. قبول در عقود به صورت انشا ابراز می‌شود.
۲. قبول شهادت عبارت است از تصدیق قاضی نسبت به آنچه شاهد گواهی می‌دهد، برای مترتب ساختن حکم بر آن.
۳. قبول دعوت که از آن به اجابت تعبیر می‌شود، مانند قبول دعوت مؤمن که مستحب و قبول دعوت
امام (علیه‌السّلام) به
جهاد که واجب است.
۴. قبول گفته ذوالید در اِخبار از اشیای تحت تصرفش مبنی بر پاک یا نجس بودن و غیر آن، که به معنای ترتب آثار آن است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۴۸۹.
