قانِتون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قانِتون:
(كُلٌّ لَهُ قانِتونَ) قانِتون جمع «قانت» به معنى «فروتنان و فرمان‌برداران» است و از ماده «قنوت» گرفته شده و در اصل به معنى ملازمت اطاعت توام با خضوع است. در حديثى از
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌خوانيم: «هر قنوتى در
قرآن به معنى طاعت است»، منتها گاه اطاعت تكوينى و گاه تشريعى است. اين‌كه بعضى از مفسران «قانتون» را در آيه مورد بحث به معنى «قائمون بالشّهادة على وحدانيته» گرفته‌اند،
در حقيقت بيان يكى از مصداق‌هاى اطاعت است، چراكه شهادت به وحدانيت خدا نوعى اطاعت او است. آيه مورد بحث از يكى از شاخه‌هاى توحيد كه «توحيد مالكيت» است سخن مى‌گويد. روشن است كه منظور از مالكيت و همچنين مطيع بودن، مالكيت و مطيع بودن تكوينى است، يعنى از نظر قوانين آفرينش زمام امر همه در دست او است و همه خواه‌ناخواه تسليم قوانين او در جهان تكوينند،حتى گردنكشان ياغى و گنهكاران قانون‌شكن نيز مجبورند سر بر فرمان قوانين تكوين خدا بگذارند. دليل اين مالكيت، همان خالقيت و ربوبيت او است:كسى كه در آغاز، موجودات را آفريده و تدبير آن‌ها را برعهده دارد، مسلماً مالک اصلى نيز بايد او باشد، نه غير او. و از آن‌جا كه همه موجودات جهان هستى در اين امر يكسان هستند روشن مى‌شود كه هيچ شريكى براى او در مالكيت وجود ندارد، حتى معبودهاى پندارى مشركان نيز مملوک مالک‌الملوک هستند و سر بر فرمان او دارند.
به موردی از کاربرد
قانِتون در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَهُ مَن في السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ كُلٌّ لَّهُ قانِتونَ) «تمام كسانى كه در آسمان‌ها و زمين هستند از آن او مى‌باشند (و چون همه از آن او هستند) در برابر او خاضع و مطيعند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
جمله
(لَهُ مَن في السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ) اشاره است به احاطه ملک حقيقى خدا، كه اثر آن جواز تصرف مالک در ملک خويش و به دلخواه خويش است، پس خداى تعالى از آن‌جا كه مالک حقيقى عالم است، در مملوک خود تصرف نموده از نشاه دنيا به آخرت مى‌برد و اين معنا را با جمله
(كُلٌّ لَّهُ قانِتونَ) تاكيد فرموده، چون قنوت به معناى لازم بودن اطاعت با خضوع است، هم چنان كه
راغب نيز اين طور معنا كرده.
همچنین مراد از اطاعت با خضوع (به طورى كه سياق مى‌رساند) اطاعت تكوينى است، نه اطاعت دستورات شرعى، چون دستورات شرعى گاهى نافرمانى مى‌شود و درباره‌اش نمى‌توان گفت:
(كُلٌّ لَّهُ قانِتونَ) همه و همه براى او مطيع و خاضع هستند.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «قانِتون»، ج۳، ص۷۵۹-۷۶۰.
