قاعده یقین (مقاله‌دوم)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعده یقین،
حکم به بقای
یقین سابق هنگام
شک در اصل همان یقین است.
قاعده یقین، به معنای حکم به بقای یقین سابق و از بین نرفتن آن به سبب سرایت
شک بعدی به آن است؛ به بیان دیگر، هنگامی که به وجود چیزی یقین حاصل شود و سپس در زمانی دیگر تردید شود که آیا در همان زمان گذشته انعقاد و شکل گیری آن یقین، صحیح بوده است یا خیر، طبق قاعده یقین، به صحت انعقاد یقین سابق حکم می‌شود؛ برای مثال، کسی که در
روز پنج شنبه به
نجاست لباس خود یقین دارد و سپس در
روز جمعه، در یقین سابق خود به نجاست در
روز پنج شنبه
شک می‌نماید، بر اساس این قاعده، به صحت یقین سابق خود حکم می‌نماید.
در قاعده یقین، زمان
شک (
روز جمعه) و زمان یقین (
روز پنج شنبه) تفاوت دارد، اما مشکوک (متعلق
شک) و متیقن (متعلق یقین) از نظر زمانی اتحاد دارند، که در مثال بالا هر دو (متیقن و مشکوک) «نجاست لباس در
روز پنج شنبه» است.
در مورد این که قاعده یقین
حجیت دارد یا نه، اختلاف است؛ مشهور اصولیون اعتقاد دارند
شک لاحق به یقین گذشته سرایت کرده و آن را از بین می‌برد، به همین دلیل قاعده یقین حجت نیست.
در مقابل، برخی به حجیت قاعده یقین و عدم اضمحلال یقین گذشته اعتقاد دارند، به این دلیل که «
اخبار لا تنقض » قاعده یقین را در بر می‌گیرد؛ اما نظر مشهور این است که این اخبار، شامل قاعده یقین نمی‌شود و دلیل دیگری هم بر حجیت آن وجود ندارد.
به قاعده یقین، «
شک ساری » نیز گفته می‌شود، زیرا
شک لاحق به یقین سرایت می‌کند و آن را ار بین برده و موجب تبدل و انقلاب یقین، به
شک می‌گردد.
برخی از تفاوت‌های
استصحاب با قاعده یقین به قرار ذیل است:
۱. زمان
شک و یقین در استصحاب یکی است، ولی در قاعده یقین این دو زمان، یکی نیست؛
۲. زمان مشکوک و متیقن در قاعده یقین یکی است، اما در استصحاب تفاوت دارد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۲۶، برگرفته از مقاله «قاعده یقین».
