قاعده لطف (اصول)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

قاعده لطف، لزوم ایجاد موجبات نزدیکی عبد به طاعت و دوری او از گناه، توسط خداوند است.

---

یکی از قواعد متداول میان متکلمان امامی، قاعده وجوب لطف بر خدا است. این قاعده، از این مطلب حکایت می‌کند که انجام هر آن چه را که سبب تقرب و نزدیک شدن بنده به طاعت و عبادت، و دوری وی از معصیت می‌گردد بر خداوند واجب است ولی نباید این لطف به حدی برسد که موجب اِلجاء، اجبار و اضطرار گردد مانند: ارسال رسل، انزال کتب، جعل ثواب و عقاب، وعد و وعید و...
در علم اصول گاهی از این قاعده استفاده شده است، هم چون اجماع لطفی که حجیت آن از راه لطف اثبات گردیده است.

---

بعضی از معاصرین گفته‌اند: منظور از قاعده لطف نزد متکلمان، چیزی است که حقوق دانان آن را «ضمانت اجرا» نام گذاری کرده‌اند، مانند: حبس و جریمه؛ یعنی قانون گذار در جامعه، قوانینی وضع نموده و برای آن که به خوبی اجرا شود، در کنار آنها حبس و جریمه قرار داده که این در حقیقت، لطف است. خداوند متعال هم بعد از وضع قوانین، برای آن که مکلفان واجبات را انجام دهند و از محرمات پرهیز کنند، کیفرهایی مقرر نموده است، که در حق بندگان لطف می‌باشد.
برای وجوب لطف، معانی دیگری بیان شده است، مانند: مصالح و مفاسد؛ یعنی بر خداوند واجب است هر چیزی را که در واقع دارای مصلحت و مفسده است، بیان کند.

---

برخی از محققان، قاعده لطف را انکار نموده و گفته‌اند: عده زیادی وجود دارند که لطف درباره آنها اجرا نشده است، مانند: اهل بادیه و کوه نشینان که جاهل قاصرند.

---