قاعده لایُقادُ الحُرُّ بالعبد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ لایُقادُ الحُر بالعبد از
قواعد فقهی به معنای اینکه انسان آزاد در ازای
برده قصاص نمی‌شود.
قاعدۀ یاد شده برگرفته از بعضی
روایات است. به این قاعده در باب قصاص استناد شده است.
ثبوت قصاص به سبب جنایتِ موجب آن، مشروط به شرایطی از جمله همسان بودن جانی و مجنیٌّ علیه در آزاد و برده بودن است، بنابراین، فرد آزاد در صورت ایراد جنایت بر برده، قصاص نمی‌شود، بلکه
دیه بر او ثابت می‌شود که باید به مالک برده بپردازد، مگر آنکه انسان آزادی عادت به کشتن بردگان داشته باشد، که در این صورت، جمعی قائل به کشتن قاتل برای دفع فساد او شده‌اند.
قاعدۀ فوق در جانب برده در صورتی که بردۀ مسلمان، فرد آزادی را بکشد، جاری نمی‌شود، بلکه وی در اختیار اولیای مقتول گذاشته می‌شود. آنان می‌توانند او را بکشند یا برای خود به بردگی بگیرند.
مقصود از
حرّ در قاعده، اعم از
مرد و
زن است، چنان‌که مراد از
عبد، اعم از
غلام و
کنیز می‌باشد.
بر حجّیت و اعتبار قاعدۀ یاد شده به ظاهر
آیه ۱۷۸ سوره بقره و برخی روایات
و نیز
اجماع استدلال شده است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۳۸۲.
