قاعده عِوَضُ الشَّیءِ الرَبَوی لایَجوزُ أن یُعَوَّضَ بذلک الشَّیء بزیادَةٍ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ عِوَضُ الشَّیءِ الرَبَوی لایَجوزُ ان یُعَوَّضَ بذلک الشَّیء بزیادَةٍ از
قواعد فقهی به معنای عدم جواز تبدیل عوض جنس ربوی با همان جنس با زیادی است.
قاعدۀ یاد شده برگرفته از مفهوم حدیثی است.
از آن در باب
تجارت سخن گفته‌اند.
چنانچه کالای مورد معامله از اجناس ربوی (پیمانه‌ای یا وزنی) باشد، مانند
گندم، عوض در آن، حکم معوّض را دارد و تبدیل آن به همان جنس با زیادی جایز نیست، بنابراین، کسی که صد کیلو گندم، نسیه به صد
درهم فروخته است، جایز نیست هنگام فرا رسیدن موعد پرداخت یا قبل از آن، به جای صد درهم، صد و ده کیلو گندم بگیرد، زیرا درهم در حکم گندم است و تبدیل آن به گندم، فروش گندم در برابر گندم با زیادی محسوب می‌شود و
ربا و
حرام است همچنین است اگر کسی صد کیلو گندم به
سلف به صد درهم بخرد و زمان تحویل یا قبل از آن، بخواهد به جای گندم صد و ده درهم بگیرد، زیرا گندم در حکم درهم است و تبدیل آن به درهم، فروش درهم در برابر درهم و ربا است.
تبدیل به کمتر نیز حکم تبدیل به بیشتر را دارد.
بر مفاد قاعدۀ یاد شده به روایتی از
امام صادق (علیه‌السّلام) و نیز
اجماع استناد شده است.
البته از برخی، جواز تبدیل، چه به زیاده و چه به نقصان، نقل شده است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۲۹۱.
