قاعده حِلّ الإنتفاع بما فی الأرض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ حِلّ الانتفاع بما فی الارض از
قواعد فقهی به معنای حلال بودن استفاده از آنچه که
خدا در
زمین آفریده است.
از آن به مناسبت در باب
تجارت سخن گفته‌اند.
قاعدۀ حِلّ الانتفاع بما فی الارض برگرفته از آیۀ شریفه
(هُوَ اَلَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مٰا فِی اَلْاَرْضِ جَمِیعاً) است.
خدای تعالی در آیۀ شریفه فوق می‌فرماید: «او است که همۀ آنچه را در زمین است برای شما آفرید.»
برخی از این آیه، کلّیت حلال بودن بهره بردن از همه آنچه خدا در زمین آفریده، استفاده و به عنوان قاعدۀ «حل الانتفاع بما فی الارض» مطرح کرده‌اند. بنابراین، جواز استفاده از همۀ آفریده‌های زمین، اصلی کلی می‌باشد که هنگام
شک در جواز استفاده از چیزی که خدا در زمین آفریده، به آن رجوع می‌شود، مگر آنکه دلیلی خاص بر ممنوعیت استفاده از چیزی وجود داشته باشد،
لیکن برخی استفاده کلّیت از آیۀ یاد شده را نپذیرفته و در آن اشکال کرده‌اند.
آیا استفاده از اشیای نجس (متنجس) مطلقا جایز است، مگر استفاده‌هایی که به دلیلی خاص ممنوع است، مانند
خوردن و نوشیدن، یا مطلقا جایز نیست، مگر استفاده‌هایی که دلیلی خاص بر جواز آن وجود دارد، مانند استفاده از
روغن نجس در
چراغ برای روشنایی؟ مسئله محل اختلاف است. بر قول نخست به ادله‌ای از جمله قاعدۀ حل الانتفاع بمافی الارض استناد شده است.
مستند قاعده،
آیه ۲۹ سوره بقره (هُوَ اَلَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مٰا فِی اَلْاَرْضِ جَمِیعاً) است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۲۱۷.
