قاعده حجّیت ظن در نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ حجّیت ظن در نماز از
قواعد فقهی به معنای قیام ظن مقام علم در عدد رکعات و افعال
نماز است.
برخی از این موضوع به عنوان قاعده یاد کرده‌اند.
از آن در باب صلات سخن گفته‌اند.
بدون شک، علم در عدد رکعات و افعال نماز همانند غیر نماز،
حجّت و معتبر است، چنان‌که
شک در عدد رکعات و افعال نماز، دارای احکام و قواعدی خاص است که در موارد شک به آن عمل می‌شود، مانند
قاعده تجاوز که هنگام شک در به جا آوردن جزئی از اجزای نماز در اثنای آن جاری می‌شود، و قاعدۀ فراغ که پس از پایان نماز در فرض شک جریان می‌یابد، و
نماز احتیاط و
سجده سهو در برخی شک‌ها و بطلان نماز در صورت شک در رکعت اول و دوم بنابر قول مشهور، لیکن آیا ظن در عدد رکعات و افعال نماز حکم علم را دارد یا شک؟
بدون هیچ اختلافی،
ظن در رکعت‌های سوم و چهارم نمازهای چهار رکعتی، همچون علم معتبر است و با ظن به رکعت سوم یا چهارم، بنابر به جا آوردن آن گذاشته می‌شود و احکام شک، همچون خواندن نماز احتیاط در آن جاری نمی‌گردد. همچنین بنابر قول مشهور، ظن در رکعت‌های اول و دوم نماز چهار رکعتی و نیز دو رکعتی و سه رکعتی، همچون علم معتبر است.
آیا حکم ظن در افعال نماز، همچون رکعات نماز است و حکم علم را دارد؟
مشهور، ظن در افعال نماز را همانند علم دانسته‌اند، بنابراین، با ظن به انجام دادن جزئی از اجزای نماز یا شرطی از شرایط آن، بنابر انجام دادن آن گذاشته می‌شود و در نتیجه اعادۀ آن جزء یا شرط
واجب نیست و قاعدۀ تجاوز در آن جاری نمی‌گردد.
بر اعتبار قاعدۀ یاد شده به
اجماع و
روایات متعدد استناد شده است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۲۰۴.
