قاعده بناء بر اکثر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ بناء بر اکثر از
قواعد فقهی به معنای بنا گذاشتن بر اکثر هنگام
شک در عدد رکعات
نماز است.
از آن در باب
صلات و نیز کتب مربوط به قواعد فقهی سخن گفته‌اند.
چنانچه نمازگزار در دو رکعت آخر نماز واجب چهار رکعتی، پس از سجده دوم شک کند، مانند آنکه نداند دو
رکعت خوانده است یا سه رکعت یا نداند سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، بنا بر اکثر گذارده و نماز را تمام می‌کند، سپس به جای رکعت مشکوک،
نماز احتیاط به جا می‌آورد، بنابراین، قاعدۀ یاد شده نسبت به شک در تعداد رکعات نمازهای دو رکعتی و سه رکعتی و نیز شک در رکعت اول و دوم نمازهای چهار رکعتی جاری نمی‌شود. همچنین در شک بین دو و پنج یا بیشتر و سه و شش یا بیشتر در نمازهای چهار رکعتی، و به قول جمعی در شک بین چهار و شش یا بیشتر در نمازهای چهار رکعتی جاری نمی‌شود، چنان‌که در مواردی که به شک اعتنا نمی‌شود، مانند
شک کثیر الشک و شک در
نمازهای نافله و
احتیاط نیز جاری نمی‌شود.
شک در نمازهای چهار رکعتی دو گونه است: مرکب و بسیط. در
شک بسیط، شک دارای دو طرف است؛ طرف بیشتر و طرف کمتر، مانند شک بین دو و چهار یا سه و چهار، لیکن در
شک مرکب، اطراف شک بیش از دو تا است، مانند شک بین دو و سه و چهار.
در هر دو قسم، یا هیچ یک از دو طرف بیشتر از چهار رکعت نیست، مانند شک بین سه و چهار و یا هر دو طرف بیشتر است، مانند شک بین پنج و شش و یا تنها یک طرف بیشتر است، مانند شک بین چهار و پنج، بنابراین، مجموع اقسام شش قسم خواهد شد. تفصیل احکام شک‌ها در عنوان شکیات آمده است.
بر «قاعدۀ بناء بر اکثر» به روایاتی که در این‌باره آمده است، استدلال کرده‌اند.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۱۳۰.
