قاعده المَشَقَّةُ موجِبَةٌ لِلیُسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ المَشَقةُ موجِبَةٌ لِلیُسر از
قواعد فقهی به معنای به مشقت افتادن موجب آسان شدن
حکم شرعی می‌شود.
عنوان المَشَقةُ موجِبَةٌ لِلیُسر را نخستین‌بار
شهید اول (م
۷۸۶ ه. ق) به کار برده و گفته است: از منابع احکام؛ یعنی
کتاب،
سنّت،
اجماع و
عقل پنج قاعده استنباط می‌شود که می‌توان همۀ احکام را به این پنج قاعده برگرداند.
یکی از آنها قاعدۀ «المَشَقَّةُ موجبةٌ للیُسر» است،
یعنی به مشقت افتادن موجب آسان شدن حکم شرعی می‌شود.
تمامی احکام ترخیصی شرعی، از قبیل خوردن
مردار در حال
اضطرار، مشروعیت
تقیّه،
تیمم، نشسته نماز گزاردن با عذر از ایستادن و
قصر نماز و
افطار روزه در حال
سفر به این قاعده برمی‌گردد.
شهید اول برای قاعدۀ یاد شده مصادیق زیادی را از ابواب مختلف در
عبادات و
معاملات، بر می‌شمارد، لیکن همۀ آنها مصادیقی هستند که در
شرع مقدس به دلیل خاص ثابت است نه به قاعدۀ یاد شده، هرچند احکام ثابت در آن مصادیق می‌تواند با ملاک تسهیل و تخفیف باشد.
بر اعتبار و حجّیت قاعده به
آیات دلالت دارنده بر ارادۀ یسر و نفی
عسر و حرج و نیز احادیث بیانگر نفی ضرر در شرع مقدس، استناد شده است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۴۱۱.
