قاعدۀ الحاق نوافل به فرایض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدۀ الحاق نوافل به فرایض از
قواعد فقهی به معنای همانند بودن
نوافل با
فرایض در شرایط و
احکام، جز مواردی که دلیل بر تفاوت وجود داشته باشد. در ابواب
عبادات، به ویژه
صلات به آن استناد شده است.
مقصود از نوافل،
عبادات مستحب، همچون
نماز و
روزه مستحب و از فرایض،
عبادات واجب، مانند
نمازهای روزانه و
روزه ماه رمضان است. بنابراین، مفاد قاعده چنین خواهد بود که - به عنوان مثال - نماز مستحب در شرایط، از قبیل لزوم
طهارت و پاک بودن
لباس نمازگزار و نیز در اجزا، همچون
رکوع و
سجود، مانند نماز واجب است.
برخی گفته‌اند: با توجه به ادلۀ قاعده،
قدر متیقن، همانندی نافله با فریضه در اصل کیفیت به جا آوردن است، نه در سایر احکامی که دربارۀ خلل و شکوک فرایض وارد شده است، زیرا اهتمامی که در
شرع به فرایض داده شده، به نوافل داده نشده است، از این‌رو، قواعد تسهیلی موجود در فرایض، در نوافل نیز وجود دارد، بر خلاف قواعدی که رویکرد تسهیلی ندارد، مگر آنکه دلیلی خاص بر جریان آن قواعد در نافله وجود داشته باشد.
در مواردی، از قبیل وجوب خواندن
حمد در نافله،
عدم جواز تقدم
زن بر
مرد و نیز عدم جواز تساوی آن دو در
نماز،
در کنار دیگر ادله، به قاعدۀ یاد شده نیز استدلال کرده‌اند؛ چنان‌که در برخی موارد که الحاق عبادتی مستحب به واجب مورد بحث واقع شده، برخی بر الحاق، به قاعدۀ یاد شده استناد کرده‌اند و آنان که الحاق را نپذیرفته‌اند، به جهت وجود دلیل خاص بر تفاوت است، نه خدشه کردن در قاعده، مانند شرط بودن رعایت
قبله در نافله در حال استقرار نزد بعضی به دلیل قاعدۀ الحاق. برخی دیگر به جهت استناد به بعضی ادله در ارتباط با نافله و قبله، آن را شرط ندانسته‌اند.
از دیگر موارد بحث در الحاق، استحباب تکبیرهای شش‌گانه غیر از
تکبیرة الاحرام و لزوم تدارک فعلی از افعال نماز است که در به جا آوردن آن پیش از گذشتن از محل،
شک می‌شود. استحباب تکبیرات یاد شده و نیز لزوم تدارک فعل مشکوک در فرایض مورد اتفاق فقها است؛ لیکن در نوافل مورد بحث است.
بر اعتبار قاعده و الحاق نوافل به فرایض به
اجماع و نیز برخی
روایات و ظواهر عمومات وارد شده در ارکان، اجزا و شرایط عبادات، مانند نماز، استناد و استدلال شده است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام)، ج۶، ص۹۲.
