قاعدة الضرر و الضرار (حقائق الاصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب قاعدة الضرر و الضرار( حقائق الأصول) يك دورۀ كامل
علم اصول است و شامل تمام مباحث كفايه مى‌شود. مؤلف کتاب
فقیه دانشمند، حضرت آيت الله العظمى
سید محسن طباطبایی حکیم ، قدس سره الشريف است( ۱۳۰۶- ۱۳۹۰ هجرى قمرى).
آیت الله سید محسن حکیم از مهم‌ترين فقهاى معاصر و از مراجع بزرگ
تقلید شيعيان در قرن چهاردهم است. وى از شاگردان
آخوند خراسانی ،
آقا ضیاء عراقی و
میرزای نائینی بود و پس از وفات
سید ابو الحسن اصفهانی به عنوان يكى از مراجع تقليد اداره‌ى امور دينى و مذهبى شيعيان
عراق را در دست گرفت. مرحوم حكيم علاوه بر بعد علمى از نظر سياسى و اجتماعى نيز داراى شخصيت ممتازى بوده و در مبازرات مردم عراق عليه اشغالگران انگليسى نقش مهمى بر عهده داشته است. با وجود اين كه فعاليت‌هاى سياسى مانع از اشتغال كامل مرحوم حكيم به امر تحصيل و تدريس بوده آثار علمى قابل توجهى از ايشان به يادگار مانده است از جمله
مستمسک عروه ،
حقائق الاصول ،
نهج الفقاهه ،
منهاج الصالحین ،
اصول الفقه ،
شرح تبصره و دليل الناسك. كتاب مستمسك شرح استدلالى و جامعى است بر قسمت اول كتاب
العروة الوثقی تاليف مرحوم
سید کاظم یزدی . اين كتاب از گنجينه‌هاى فقهى
شیعه محسوب مى‌شود ولى تمامى ابواب
فقه را در بر ندارد و از جمله نقائص آن، كتاب
حج است كه از ابتداى حج تا كيفيت
احرام را شامل مى‌شود.
كتاب حاضر تعليقه‌اى بر كتاب
کفایة الأصول آخوند خراسانى
است. مؤلف در اين كتاب به شرح و توضيح عبارات كفايه پرداخته است. وى در اين كتاب علاوه بر نقد و بررسى آراء و ديدگاه‌هاى اصولى
آخوند خراسانی ، نظريات خود را نيز مطرح نموده است. اين كتاب يك دورۀ كامل
علم اصول است و شامل تمام مباحث كفايه مى‌شود.
كتاب حقائق الأصول نگاشتۀ يكى از بزرگترين مراجع تشيع و علماى عصر حاضر، يعنى حضرت آيت الله سيد محسن حكيم است. اين كتاب يكى از ارزشمندترين منابع براى دستيابى به ديدگاه‌هاى اصولى مؤلف گرانقدر آن مى‌باشد. كتاب حقائق الأصول بسيار مورد توجه علماى حوزه‌هاى علميّه و طلاب و فضلاى درسهاى خارج
اصول قرار گرفته است. اين كتاب يكى از تعليقه‌ها و شرح‌هاى معتبرى است كه بر كتاب كفاية الأصول آخوند خراسانى نگاشته شده است.
حضرت آيت الله حكيم در حدود سال ۱۳۴۶ هجرى قمرى، هنگامى كه كتاب كفاية الأصول را تدريس مى‌كرد اقدام به نگارش اين كتاب نمود. وى در اين كتاب فقط به شرح و بررسى ديدگاه‌هاى اصولى آخوند خراسانى پرداخته و ديدگاه‌هاى ديگر علماى اصولى را مطرح ننموده است. اين كتاب بعد از ۲۶ سال، در سال ۱۳۷۲ هجرى قمرى توسط فرزند ايشان
سید یوسف طباطبایی حکیم به چاپ رسيد. وى در اين باره مى‌گويد: پدرم در اين دوران به دليل مشاغل مرجعيت، ديگر فرصت مرور و تجديد نظر در اين كتاب را نداشته و براى از بين نرفتن اين اثر ارزشمند و گرانبها به ما
اجازۀ چاپ آن را داده است.
سيد يوسف طباطبايى حكيم، فرزند مؤلف دربارۀ اين كتاب مى‌فرمايد: « هذه صحف أملاها سيدي الوالد منذ عهد بعيد لا يقل عن ستة و عشرين عاماً يوم كان يدرس طلابه كتاب أستاذه الأعظم« كفاية الأصول» ذلك الكتاب الذى توفق كل التوفيق و الذى عكف عليه طلاب أصول الفقه قراءة و تفهماً، و كل ما كان يريده يومئذ أن يشرح كلمات أستاذه و يكشف القناع عن معمياتها، و لم يشأ أن يعرض لآراء
أساتذته الآخرين و غيرهم و مناقشتها.»
يعنى: اين كتاب، مجموعۀ صفحاتى است كه پدر بزرگوارم از زمانى بسيار دور، كه حدوداً بيش از ۲۶ سال مى‌شود، املا نموده است. زمانى كه او كتاب« كفاية الأصول» استاد بزرگوارش را به شاگردانش تدريس مى‌كرد. كفايه كتابى است بسيار موفق و طلاب اصول
فقه پيوسته آن را خوانده و در آن تدبر مى‌كنند. پدرم در آن زمان قصد شرح كلمات استاد خود را داشته تا نقاب از اسرار آن بردارد. وى در اين كتاب قصد طرح و يا نقد و بررسى نظريات ديگر اساتيد خود را نداشته است.
حقائق الأصول نویسنده:آیة الله سید محسن طباطبائی حکیم
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
