قاعدین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قاعدین در اصطلاحات فقه نظامی به کسانی گفته می شود که به شکلی در جبهه جنگ حضور ندارند، چه از جهت تخلّف و سرپیچی باشد و چه از جهت عذر شرعی داشتن و معاف بودن.
قعود و قاعد در لغت به معنی نشستن (در مقابل ایستادن) زمین‌گیر شدن، از ایستادن ناتوان شدن و عدم اهتمام به یک امر.
در
اصطلاح کسانی که به شکلی در جبهه جنگ حضور ندارند، چه از جهت تخلّف و سرپیچی باشد و چه از جهت معاف بودن مانند نابینایان، زنان، غیر غیربالغین، دیوانگان، پیران، بیماران، زمین‌گیران، غلامان، فقیرانی که توان مالی
جهاد را ندارند، کسانی که به علت
وجوب کفایی به جبهه نرفته‌اند یا با عذر شرعی مانند منع پدر و مادر از رفتن به جبهه مانده‌اند.
در قرآن کریم در
آیه مجاهدان آمده است: «فَضَّلَ اللَّه الُمجاهِدینَ عَلَی الْقاعِدیَن اجْراً عظیماً؛ کسانی که به جهاد می‌روند، از کسانی که نرفته‌اند، برتری والایی دارند.»
در جمله دیگری از همین آیه می‌فرماید: «لایَسْتَوِی الْقاعِدُونَ مِنَ‌الْمُؤْمِنینَ غَیْرُ اولِی الضَّرَرِ وَ الُمجاهِدوُنَ فی سَبیلِ‌اللَّهِ؛ آنها که از
مؤمنان عذر شرعی دارند و به جنگ نرفته اند، غیر از صاحبان ضرر (مانند مریضی که جبهه رفتن برای او ضرر دارد) با روندگان به جهاد در پیشگاه الهی یکسان نیستند.»
از این آیه استنباط می‌شود که فقط صاحبان ضرر که بکلّی معاف شده اند، اجرشان با
مجاهدان یکی است.
•
جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۹۹.
