فِرْعَوْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فِرْعَوْن (به کسر فاء و سکون راء و واو و فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه و لقب پادشاهان
مصر قديم است كه به صيغه مفرد و جمع پنج بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
فِرْعَوْن لقب پادشاهان مصر قديم است.
در این
خطبه منظور از فرعون، فرعون زمان
حضرت موسی است، میفرماید:
«وَ لَقَدْ دَخَلَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ وَ مَعَهُ أَخُوهُ هَارُونُ (عليهما السلام) عَلَى فِرْعَوْنَ، وَعَلَيْهِمَا مَدَارِعُ الصُّوفِ» «موسى بن عمران با برادرش هارون بر فرعون وارد شدند؛ در حالى كه لباسهاى پشمين به تن داشتند»
(شرح‌های خطبه:
)
و نيز در خطبه ای كه راجع به
فتنه اهل ضلال بعد از رحلت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میفرمایند:
«حَتَّى إِذَا قَبَضَ اللهُ رَسُولَهُ(صلى الله عليه وآله)، رَجَعَ قَوْمٌ عَلَى الاَْعْقَابَ ... وَ وَصَلُوا غَيْرَ الرَّحِمِ، وَ هَجَرُوا السَّبَبَ الَّذِي أُمِرُوا بِمَوَدَّتِهِ ...ذَهَلُوا فِي السَّكْرَةِ، عَلَى سُنَّة مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ: مِنْ مُنْقَطِع إِلَى الدُّنْيَا رَاكِن، أَوْ مُفَارِق لِلدِّينِ مُبَايِن».
يعنى «به زمان
کفر برگشتند، به
رحم و
اهل بیت آن حضرت وصل نشدند، و اهل بيت را كه مأمور به
مودّت آن بودند ترك كردند و در مستى
ضلالت واقع شدند، مانند
طريقه آل فرعون كه برخى اهل
دنیا شدند و بعضى ضدّ
دین و بيگانه از دين شدند.»
(شرح‌های خطبه:
) نظير اين سخن رواياتى است كه
فریقین از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل كرده‌اند فرمود: اقوامى از اصحاب من كه آنها را مى‌شناسم روز
قیامت پيش من مى‌آيند آنها نيز مرا مى‌شناسند، بعد ميان من و آنها حائلى پيش مى‌آيد، گويم: اينها اصحاب منند چرا آنها را از من دور مى‌كنيد گويند: نمى‌دانى بعد از تو چه كردند، مى‌گويم: هلاك باد هلاك باد آنكه دين مرا بعد از من تغيير داده است ...
«فاقول: اصحابى. فيقال انك لا تدرى ما احدثوا بعدك فاقول: سحقا سحقا لمن غيّر بعدى» و در بعضى از روايات:
«انّهم ارتدّوا بعدك...» اين
روایات در حدّ خود بسيار است.
حضرت
امیرالمومنین (علیه‌السلام)، لفظ فرعون را در جاهای دیگر در مقام
موعظه بکار میبرند و میفرمایند:
«أَيْنَ الْفَرَاعِنَةُ وَأَبْنَاءُ الْفَرَاعِنَةِ» «كجايند فرعونها و فرزندانشان؟»
(شرح‌های خطبه:
)
و نیز آنجا که می فرمایند:
«اتَّخَذَتْهُمُ الْفَراعِنَةُ» «فرعونها آنان را برده خويش ساخته بودند»
(شرح‌های خطبه:
)
و اینجا:
«وَ مُزِيلِ مُلْكِ الْفَراعِنَةِ» «زايل كننده سلطنت فرعونها»
(شرح‌های نامه:
)
از این ماده پنج مورد در «نهج» آمده است.
•
بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فرعون »، ج۲، ص۸۱۳.
