• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فِرْعَوْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فِرْعَوْن (به کسر فاء و سکون راء و واو و فتح عین) از واژگان نهج البلاغه و لقب پادشاهان مصر قديم است كه به صيغه مفرد و جمع پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.



فِرْعَوْن لقب پادشاهان مصر قديم است.


در این خطبه منظور از فرعون، فرعون زمان حضرت موسی است، میفرماید: «وَ لَقَدْ دَخَلَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ وَ مَعَهُ أَخُوهُ هَارُونُ (عليهما السلام) عَلَى فِرْعَوْنَ، وَعَلَيْهِمَا مَدَارِعُ الصُّوفِ» «موسى بن عمران با برادرش هارون بر فرعون وارد شدند؛ در حالى كه لباسهاى پشمين به تن داشتند» (شرح‌های خطبه: )
و نيز در خطبه ای كه راجع به فتنه اهل ضلال بعد از رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) میفرمایند: «حَتَّى إِذَا قَبَضَ اللهُ رَسُولَهُ(صلى الله عليه وآله)، رَجَعَ قَوْمٌ عَلَى الاَْعْقَابَ ... وَ وَصَلُوا غَيْرَ الرَّحِمِ، وَ هَجَرُوا السَّبَبَ الَّذِي أُمِرُوا بِمَوَدَّتِهِ ...ذَهَلُوا فِي السَّكْرَةِ، عَلَى سُنَّة مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ: مِنْ مُنْقَطِع إِلَى الدُّنْيَا رَاكِن، أَوْ مُفَارِق لِلدِّينِ مُبَايِن». يعنى «به زمان کفر برگشتند، به رحم و اهل بیت آن حضرت وصل نشدند، و اهل بيت‌ را كه مأمور به مودّت آن بودند ترك كردند و در مستى ضلالت واقع شدند، مانند طريقه آل فرعون كه برخى اهل دنیا شدند و بعضى ضدّ دین و بيگانه از دين شدند.» (شرح‌های خطبه: ) نظير اين سخن رواياتى است كه فریقین از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل كرده‌اند فرمود: اقوامى از اصحاب من كه آنها را مى‌شناسم روز قیامت پيش من مى‌آيند آنها نيز مرا مى‌شناسند، بعد ميان من و آنها حائلى پيش مى‌آيد، گويم: اينها اصحاب منند چرا آنها را از من دور مى‌كنيد گويند: نمى‌دانى بعد از تو چه كردند، مى‌گويم: هلاك باد هلاك باد آنكه دين مرا بعد از من تغيير داده است ... «فاقول: اصحابى. فيقال انك لا تدرى ما احدثوا بعدك فاقول: سحقا سحقا لمن غيّر بعدى» و در بعضى از روايات: «انّهم ارتدّوا بعدك...» اين روایات در حدّ خود بسيار است.
حضرت امیرالمومنین (علیه‌السلام)، لفظ فرعون را در جاهای دیگر در مقام موعظه بکار میبرند و میفرمایند: «أَيْنَ الْفَرَاعِنَةُ وَأَبْنَاءُ الْفَرَاعِنَةِ» «كجايند فرعونها و فرزندانشان؟» (شرح‌های خطبه: )
و نیز آنجا که می فرمایند: «اتَّخَذَتْهُمُ الْفَراعِنَةُ» «فرعونها آنان را برده خويش ساخته بودند» (شرح‌های خطبه: )
و اینجا: «وَ مُزِيلِ مُلْكِ الْفَراعِنَةِ» «زايل كننده سلطنت فرعون‌ها» (شرح‌های نامه: )


از این ماده پنج مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۱۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۳۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۷۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه۱۹۲.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۶۸، خطبه۱۸۷.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۱، خطبه۱۹۲.    
۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۳، خطبه۱۹۲.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۱۱.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۱۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۵۴.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۲۱، خطبه۱۵۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۴۹، خطبه۱۴۶.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۹، خطبه۱۵۰.    
۱۶. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۹، خطبه۱۵۰.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۹۶.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۷۳۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۴۷.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۳۳.    
۲۲. أبو ریة، محمود، أضواء علی السنة المحمدیة، ص۳۵۵.    
۲۳. أبو ریة، محمود، أضواء علی السنة المحمدیة، ص۳۵۵.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۰۹، خطبه۱۸۲.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۲۸، خطبه۱۷۰.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۶۳، خطبه۱۸۲.    
۲۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۷، خطبه۱۸۲.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۰.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۱۱.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۶۲.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۳۱.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۹۴.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۶۷، خطبه۱۹۲.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۷۶، خطبه۱۸۷.    
۳۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۶، خطبه۱۹۱.    
۳۶. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۱، خطبه۱۹۲.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۹۰.    
۳۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۹۹.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۵۹.    
۴۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۷۴.    
۴۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۶۹.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۸۵، نامه۳.    
۴۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۶، نامه۳.    
۴۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۶۵، نامه۳.    
۴۵. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۹، نامه۳.    
۴۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۸۳.    
۴۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۸۹.    
۴۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۵۲.    
۴۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۳۹.    
۵۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۳۰.    
۵۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه۱۹۲.    
۵۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۸۵، نامه۳.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فرعون »، ج۲، ص۸۱۳.    






جعبه ابزار