• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَلْج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: فلج (ابهام‌زادیی).


فَلْج (به فتح فاء و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای پیروزی و نجات است.
هفت مورد از آن در «نهج البلاغه» آمده است.



فَلْج به معنای پيروزى و نجات است.
«فَلَجَ‌ فلانٌ‌ فَلْجاً و فُلُوجاً: ظَفَرَ بِما طَلَبَ وَ فازَ بهِ‌»
أَفْلاج نيز به همان معنى است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نامه ۲۸

امام علی (علیه‌السلام) خطاب به معاویه مى‌نويسد: «وَ لَمَّا احْتَجَّ الْمُهَاجِرُونَ عَلَی الْأَنْصَارِ یَوْمَ السَّقِیفَةِ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فَلَجُوا عَلَیْهِمْ فَإِنْ یَکُنِ الْفَلَجُ بِهِ فَالْحَقُّ لَنَا دُونَکُمْ وَ إِنْ یَکُنْ بِغَیْرِهِ فَالْأَنْصَارُ عَلَی دَعْوَاهُمْ.» يعنى: «روز سقیفه، مهاجران بر انصار دليل آورده و گفتند: ما قرابت رسول خدائیم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، خلافت مال ماست و با اين سخن بر انصار غلبه كردند اگر پيروزى با اين دليل باشد پس خلافت مال ماست كه به آن حضرت از همه نزديكتريم و اگر غلبه با غير اين دليل باشد پس انصار بر دعواى خود حقّند.» (شرح‌های نامه: )

۲.۲ - خطبه ۲۴

امیرالمومنین (علیه‌السلام) به ياران خود میفرمايد: «فَاتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ ... وَ قُومُوا بِمَا عَصَبَهُ بِکُمْ فَعَلِیٌّ ضَامِنٌ لِفَلْجِکُمْ آجِلاً إِنْ لَمْ تُمْنَحُوهُ عَاجِلاً» «بندگان خدا از خدا بترسيد و به آنچه بر شما واجب و لازم كرده قيام كنيد، على بن ابى طالب بر پيروزى شما در آينده ضامن است اگرچه به فوريّت آنرا نيابيد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - غریب ۸ و خطبه ۲۳

در بخشی از سخنان خود که به آنها سخنان غريب اطلاق میشود فرموده اند: «كَالْيَاسِرِ الْفَالِجِ يَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزة مِنْ قِدَاحِهِ» يعنى «مانند قمار باز پيروز كه منتظر اوّلين پيروزى از تيرهاى قمار خود است» (شرح‌های خطبه: )
معنى اين سخن را بايد از این خطبه فهميد كه فرموده اند: «كَالفَالِجِ اليَاسِرِ الَّذِي يَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزَة مِنْ قِدَاحِهِ» «مرد مسلمان مادامى كه آلوده كار پستى نشده كه چون آشكار شود خوارش كند و فرومايگان بر او چيره شوند، مانند قمار باز غالبى است كه منتظر اوّل پيروزى از تيرهاى قمار خويش است» (شرح‌های خطبه: ) هكذا، مسلمان غير خائن منتظر يكى از دو خوبى است يا از دنیا مى‌رود و رحمت خدا بر او پيوسته است و يا در دنيا صاحب مال مى‌شود؛ كه خدا گاهى دنيا و آخرت را براى اقوامى جمع گرداند. ابن ابی الحدید، «فالج ياسر» را به معنى مبارك و با ميمنت معنى كرده است؛ و اگر معناى «قمار باز» منظور باشد مراد صرف تشبیه است.

از این ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۶.    
۲. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۲۳.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۹۴.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۹۴.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۲۲، نامه۲۸.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۳۷، نامه۲۸.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۸۷، نامه۲۸.    
۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۰۵، نامه۲۸.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۴۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۶۳.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۴۱۲.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۹۸.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۱۸۲.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۲، خطبه۲۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۵۹، خطبه۲۴.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۶، خطبه۲۴.    
۱۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۹، خطبه۲۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۲۸.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۷۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۴۵.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۳۱.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۳۸، غریب ۸.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۱۴، غریب ۸.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۱۹، غریب ۸.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۳۷.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۲۰۷.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۴۲.    
۲۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۱۵.    
۳۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۶۹، خطبه۲۳.    
۳۱. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۵۶، خطبه۲۳.    
۳۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۴، خطبه۲۳.    
۳۳. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۷، خطبه۲۳.    
۳۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴.    
۳۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۲۰۸.    
۳۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۲۲.    
۳۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۱۴.    
۳۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۰۳، خطبه۱۹۸.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۱۹، خطبه۱۸۵.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فلج »، ج۲، ص۸۲۶.    






جعبه ابزار