فَضَّلْنا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَضَّلْنا:(انظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ) «فَضَّلْنا» از مادّه
فَضْل (به فتح فاء و سکون ضاد) به معنای
زیادت است. و «فَضَّلْنا» يعنى «برترى بخشيديم» زيرا «تفضيل» به معنى «برترى بخشيدن»است.
در اين‌كه
خداوند انسان را به چه چيز گرامى داشته كه در آيه فوق به طور سربسته مى‌گويد ما انسان را گرامى داشتيم، در ميان مفسران گفتگو است، بعضى به خاطر اعطاى قوه
عقل و
نطق و استعدادهاى مختلف و
آزادی اراده مى‌دانند. بعضى اندام موزون و قامت راست. بعضى موهبت انگشتان كه انسان با آن بسيار كارهاى ظريف و دقيق را مى‌تواند انجام دهد و همچنين
قدرت بر نوشتن دارد. خلاصه اين‌كه انسان امتيازات فراوانى بر مخلوقات ديگر دارد كه هر يک از ديگرى جالب‌تر و والاتر است. و
روح انسان علاوه بر امتيازات جسمى مجموعه‌اى است از استعدادهاى عالى و توانايى بسيار براى پيمودن مسير تكامل بطور نامحدود.
به موردی از کاربرد «فَضَّلْنا» در قرآن، اشاره می‌شود:
(انظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَلآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجاتٍ وَ أَكْبَرُ تَفْضيلًا) «ببين چگونه بعضى را در دنيا بخاطر تلاششان بر بعضى ديگر برترى بخشيده‌ايم. درجات
آخرت مهم‌تر و برتری‌هايش، از اين هم بيشتر است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(انْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ لَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجاتٍ وَ أَكْبَرُ تَفْضيلًا) اين جمله اشاره است به تفاوت درجات كه از
سعی و كوشش
انسان ناشى مى‌شود. تا كسى
توهم نكند كه سعى بسيار و سعى اندک هر دو يكى است، و در
آخرت فرقى با هم ندارند، آرى اگر خداوند فرقى ميان عمل كم و عمل بسيار و عمل خوب و خوب‌تر نگذارد در
حقیقت آن ما زاد را كه بيشتر و خوب‌تر است، شكرگزارى نكرده و مورد قبول درگاهش ننموده است. بنا بر اين، معناى بعضهم ، بعض الناس خواهد بود، و از قرينه
(وَ لَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ) مى‌فهميم كه تفضيل بعض الناس در دنيا مى‌باشد يعنى ما بعضى از مردم را در دنيا بر بعضى ديگر برترى داديم و برترى در دنيا به اين است كه
مال و
متاع و جاه و
فرزند و نيرو و شهرت و رياست و آقايى و مقبوليت در بين مردم كه متاع‌هاى دنيايند در بعضى بيشتر از بعضى ديگر باشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فضلنا»، ج۳، ص ۴۶۹.
