• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَدَک (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: فدک.


فَدَک (به فتح فاء و کاف) از واژگان نهج البلاغه نام روستایی در حجاز است. لفظ «فدک» سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.



فَدَک نام روستایی در حجاز است. كه با مدینه دو روز، به قولى سه روز فاصله دارد و آن دهى یهودی نشين بود، در سال هفتم هجرت كه قواى اسلام خیبر را فتح كردند، يهود فدک كه مدتها با اسلام در ستيز بودند به واهمه افتاده و گروهى را به مدينه اعزام كرده و از در سازش در آمدند و با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر نصف فدک مصالحه كردند، و چون هر آنچه با صلح به دست آيد مخصوص رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و «فی‌ء» ناميده مى‌شود، آن حضرت بعد از نزول (وَ آتِ ذَا الْقُرْبى‌ حَقَّهُ) فدک را به فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) دادند، بعد از رحلت آن حضرت توسط مدعیان خلافت غصب گرديد، ماجراى مفصّل دارد كه در کتاب خاندان وحی در شرح احوال فاطمه (سلام‌الله‌عليها) آورده شده است
[۱۶] . خاندان وحی، قرشی بنایی، علی‌اکبر، انتشارات دار الکتب الاسلامیه (تهران-ایران)، ۱۳۶۸ ه . ش.
.


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره زهد خويش بعد از مطالبى به‌ عثمان بن حنیف مى‌نويسد: «بَلَى كَانَتْ في أَيْدِينَا فَدَكٌ مِنْ كلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّماءُ، فَشَحَّتْ عَلَيْهَا نُفُوسُ قَوْم، وَسَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ آخَرِينَ، وَنِعْمَ الْحَكَمُ اللهُ وَ مَا أَصْنَعُ بِفَدَك وَ غَيْرِ فَدَك، وَ النَّفْسُ مَظَانُّهَا فِي غَد جَدَثٌ» «بلى از همه آنچه آسمان سايه انداخته است «فَدَک» در دست ما بود، قومى بر آن بخل ورزيده و از ما گرفتند و قومى سخاوتمندانه دست كشيدند خدا در اين كار بهتر حاكم است. چه مى‌كنم فَدَک و غير فَدَک را حال آنكه محلهاى وجود من در آينده قبر است». (شرح‌های خطبه: )


از این ماده ۳ مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۰۶.    
۲. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۸۳.    
۳. حموی، یاقوت، معجم‌البلدان، ج۴، ص۲۳۸.    
۴. واقدی، محمدبن عمر، کتاب‌المغازی، ج۲، ص۶۳۳.    
۵. طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ ‌الامم‌ والملوک، ج۳، ص۱۴- ۱۵.    
۶. بلاذری، احمدبن یحیی، انساب‌الاشراف، ج۱، ص۳۵۲.    
۷. طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ‌ الامم ‌والملوک، ج۳، ص۱۵.    
۸. ابن هشام حمیری، عبدالملک، السیرة النبویة، ج۲، ص۳۵۳.    
۹. طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ ‌الامم ‌والملوک، ج۳، ص۱۵.    
۱۰. ابن خیاط، ابو عمرو بن ابی هبیره، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۴۰.    
۱۱. اسراء/سوره۱۷، آیه۲۶.    
۱۲. کوفی، فرات‌بن ابراهیم‌، تفسیر فرات‌ کوفی، ص۲۳۹.    
۱۳. طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر‌القرآن، ج۶، ص۴۶۸.    
۱۴. طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع‌البیان، ج۶، ص۲۴۳.    
۱۵. طبرسی، فضل‌بن حسن، الاحتجاج، ج۱، ص۹۰.    
۱۶. . خاندان وحی، قرشی بنایی، علی‌اکبر، انتشارات دار الکتب الاسلامیه (تهران-ایران)، ۱۳۶۸ ه . ش.
۱۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۶۷۷، نامه۴۵.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۷۹، نامه۴۵.    
۱۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۷، نامه۴۵.    
۲۰. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۳، نامه۴۵.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۳.    
۲۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۳.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۱۹۳.    
۲۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۹۵.    
۲۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۲۰۸.    
۲۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۶۷۷، نامه۴۵.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فدک »، ج۲، ص۸۰۶.    






جعبه ابزار