فَتْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَتْق (به فتح فاء و سکون تاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای شكافتن و جدا كردن دو چيز متصّل است.
فَتْق به معنای شكافتن و جدا كردن دو چيز متصّل است.
«فَتَقَ الشيءَ: شقَّهُ» این کلمه در
نهج البلاغه، اكثرا در مورد خلقت آسمان‌ها و زمین آمده است. به این معنا که
خداوند، آسمان‌ها و زمین را كه مرتوق و درهم فرو رفته بودند فتق و از هم جدا و منفصل كرد.
در
قرآن کریم نیز در
سوره انبیاء، به این موضوع اشاره شده است:
(أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذينَ كَفَروا أَنَّ...) (آيا
کافران نديدند كه آسمان‌ها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آن‌ها را از يكديگر جدا ساختيم و هر چيز زنده‌اى را از آب آفريديم؟!)
مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
«فَتَقَ ما بَيْنَ السَّمواتِ العُلا» «خداوند بین آسمان‌های بلند را شکافت.»
همچنین می‌فرمایند:
«فَفَتَقَها سَبْعَ سَماوات بَعْدَ ارْتِتاقِها» «خداوند بعد از این‌که آسمان‌ها درهم فرو رفته بودند، آن‌ها را به [[|هفت آسمان]] شکافت.»
در خطبه ای درباره طاووس فرموده است:
«وَ مَعَ فَتْقِ سَمْعِهِ خَطٌّ كَمُسْتَدَقِّ الْقَلَمِ» «با وجود این‌که گوش طاووس محلّ گشودگی است، خطی مانند نوک قلم در آن وجود دارد.»
در خطبه دیگر در وصف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است:
«فَرَتَقَ بِهِ الْمَفاتِقَ» «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) محل‌های
فساد و
ضلالت جامعه را اصلاح کرد.»
در این خطبه
مَفاتِق جمع
فَتْق و به معنای محل‌های فساد و ضلالت است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «فتق»، ج۲، ص۸۰۱.
