فقه العقود (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
« فقه العقود» تأليف آية الله
سید کاظم حسینی حائری در دو جلد به نگارش درآمده و موضوع آن
فقه معاملات و
احکام عقود و ايقاعات در معاملات است. اين كتاب توسط مجمع الفكر الإسلامى در
قم به چاپ رسيده است. فهرست منابع در پاورقى و فهرست تفصيلى عناوين در پايان هر جلد درج شده است.
آيت الله سيد كاظم حسينى حائرى در سال ۱۳۱۷ شمسى در شهر
کربلا ديده به جهان گشود . او در سن پنج سالگى در خدمت مادر خود به فراگيرى دانش پرداخت و پس از دو سال براى تحصيل علوم حوزوى تحت تعليم و تربيت پدر قرار گرفت و تمامى سطح را در نزد وى به پايان رساند. در سن هفده سالگى در درس خارج آية اللّه العظمى
سید محمود شاهرودی حاضر شد و نزديك به هجده سال از درس
فقه و
اصول ايشان بهره برد. در همين بين با آية اللّه العظمى
سید محمد باقر صدر آشنا شد و حدود چهارده سال در فقه و اصول،
فلسفه و
اقتصاد از محضر وى بهره برد. در
جمادی الاولی سال ۱۳۹۴ قمرى از
عراق به
ایران مهاجرت كرد و تا كنون در
حوزه علمیه قم بهتدريس خارج فقه و اصول اشتغال دارد .
براساس اقوال فقهاى معتبر و ادله قرآنى و روايى به بررسى احكام و ويژگى‌هاى عقود و ايقاعات پرداخته است.
ابتدا مفهوم
ملكيت از ديدگاه برخى از علماى شيعه
امامیه مانند
مرحوم کمپانی ( آيت‌الله محمد حسين اصفهانى)،
آیت الله ابوالقاسم خویی ، آية الله شهيد
سید محمدباقر صدر و مصاديق مشكل
ملكيت مانند
ملكيت ذمه،
ملكيت منافع و ديدگاه‌هاى برخى از فقها در اين باره بيان گرديده است.
در قسمت بعدى به بحث درباره مالكيت اعيان( اشياء) و ملاك‌هاى اين مالكيت پرداخته شده و مراد از مال و محدوده آن، مشخص گرديده است. در ادامه نگارنده ضمن تبيين مفهوم حق در فقه
شیعه ، آثار حق، فرق بين حق و
حکم ، موارد اسقاط حق و كيفيت نقل و
انتقال حق، تقسيم حق به حق عينى و حق شخصى، و حق ابتكار و حق سرقفلى را از لحاظ فقهى مورد تجزيه و تحليل قرار داده است. در بخش ديگر، به بحث درباره معاطات پرداخته شده و مقتضاى معاطات در
نکاح و مسئله
اصالة اللزوم در عقود تبيين گرديده است.
در فصل بعدى كتاب اركان و شرايط عقود در فقه شيعه كه از جمله آنها اراده جدى در انعقاد
معامله است، و نگارنده فقدان چنين اراده‌اى را در تحقق
عقد ، مانع تحقق آن مى‌داند، بيان گرديده است.
وى همچنين وجود عيب در عين را مانع تحقق عقد مى‌داند و دلايل خود را در اين باره همراه با ديدگاه‌هاى فقهاى شيعه مورد تجزيه و تحليل قرار مى دهد.
در جلد دوم، نگارنده شرايط صحت اراده در تحقق عقد را مورد بحث قرار داده و راضى بودن به نتيجه عقد، نداشتن اكراه در ضمن عقد و شرايط تنجيز عقد و ابراز كردن اراده جدى در انجام معامله را در ذيل همين بحث ارائه كرده است. شرايط متعاقدين عنوان بحث بعدى مى‌باشد كه در آن شرط
بلوغ و رشد فكرى، داشتن ولايت و اذن در عقد و
ملكيت از مهم‌ترين شروط تحقق عقد عنوان شده است. در همين راستا نگارنده به
عقد فضولی و شرايط تحقق چنين عقدى
اشاره نموده و موارد بطلان عقد
بیع فضولی و مبناى كاشفيت در عقد فضولى را شرح داده و فروع فقهى مربوط به عقد فضولى را بيان مى‌كند.
بررسى تبعات مربوط به مقبوض به عقد فاسد( گرفتن و رد و بدل كردن كالايى به وسيله عقد فاسد) و تجزيه و تحليل روايات و قواعد فقهى مربوط به آن، آخرين موضوع مورد اشاره در جلد دوم و پايانى كتاب است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
