فضایل انصار (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صفات نیکو و بارز
انصار، مثل پیشگامی آنان در
ایمان آوردن به
خدا و
پیامبر گرامی
اسلام، و ایثارشان نسبت به
مهاجران، وعدم بخل ورزی به آنان و.... از جمله فضایل انصار به شمار می‌رود.
انصار به
مهاجران بخل نمی‌ورزیدند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون. «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین
مدینه) و در سرای
ایمان پیش از مهاجران
مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان
هجرت کنند
دوست می دارند، و در
دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از بخل و
حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند!»
انصار از
حسد ورزیدن به مهاجران، به سبب برخورداری آنان از برخی امکانات خودداری می‌کردند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون. «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند! » (برداشت مزبور، از جمله «و لایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا...» استفاده می‌شود، زیرا کلمه «حاجة» در این جا می‌تواند در معنای «
حسادت» و
رشک بردن به کار رفته باشد. التبیان.)
انصار، در دشواری
جنگ تبوک پایدار و مقاوم بودند:
لقد تاب الله علی النبی والمهـجرین والانصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة من بعد ما کاد یزیغ قلوب فریق منهم... «مسلما
خداوند رحمت خود را شامل حال
پیامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پیروی کردند، نمود بعد از آنکه نزدیک بود دلهای گروهی از آنها، از
حق منحرف شود (و از میدان
جنگ بازگردند). ...» (طبق شان نزول‌های نقل شده، مقصود از «ساعة العسرة» جنگ تبوک است.)
انصار، پیشگام و الگوی
مسلمانان صدر اسلام در
ایمان بودند:
والسبقون الاولون من المهـجرین والانصار والذین اتبعوهم باحسـن... «پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند....»
انصار در سختی و دشواری جنگ تبوک از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پیروی می‌کردند:
لقد تاب الله علی النبی والمهـجرین والانصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة... «مسلما خداوند رحمت خود را شامل حال پیامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پیروی کردند، نمود بعد از آنکه نزدیک بود دلهای گروهی از آنها، از حق منحرف شود (و از میدان جنگ بازگردند). ...»
امدادرسانی و پناه دادن به مهاجران از صفات انصار بود:
ان الذین ءامنوا وهاجروا وجـهدوا بامولهم وانفسهم فی سبیل الله والذین ءاووا و نصروا اولـئک بعضهم اولیآء بعض... «کسانی که ایمان آوردند و هجرت نمودند و با
اموال و جانهای خود در راه
خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنها یاران یکدیگرند و آنها که ایمان آوردند و
مهاجرت نکردند، هیچ گونه ولایت (
دوستی و تعهدی) در برابر آنها ندارید تا هجرت کنند....»
والذین ءامنوا وهاجروا وجـهدوا فی سبیل الله والذین ءاووا ونصروا اولـئک هم المؤمنون حقا... «و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنان مؤمنان حقیقی اند برای آنها، آمرزش (و رحمت خدا) و روزی شایسته ای است.»
انصار، به رغم نیازشان، مردمی ایثارگر بودند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند!»
انصار، پیشگام در ایمان به خدا و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بودند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند.....»
پیشگامی انصار در ایمان، مرضی خداوند بود:
والسبقون الاولون من المهـجرین والانصار والذین اتبعوهم باحسـن رضی الله عنهم... «پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت....»
انصار، مردانی جهادگر در راه خدا بودند:
لقد تاب الله علی النبی والمهـجرین والانصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة... «مسلما خداوند رحمت خود را شامل حال پیامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پیروی کردند، نمود بعد از آنکه نزدیک بود دلهای گروهی از آنها، از حق منحرف شود (و از میدان جنگ بازگردند). ....» (طبق شان نزول‌های نقل شده، مقصود از «ساعة العسرة» جنگ تبوک است.)
انصار و مهاجران، دوست دار یک دیگر بودند:
ان الذین ءامنوا وهاجروا وجـهدوا بامولهم وانفسهم فی سبیل الله والذین ءاووا و نصروا اولـئک بعضهم اولیآء بعض... «کسانی که ایمان آوردند و هجرت نمودند و با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنها یاران یکدیگرند و آنها که ایمان آوردند و مهاجرت نکردند، هیچ گونه ولایت (دوستی و تعهدی) در برابر آنها ندارید تا هجرت کنند!. ....»
انصار علاقه مند و دوست دار مهاجران بودند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می دارند.....»
انصار از خداوند راضی و خشنود بودند:
والسبقون الاولون من المهـجرین والانصار والذین اتبعوهم باحسـن رضی الله عنهم ورضوا عنه... «پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایی از
بهشت برای آنان فراهم ساخته، که نهرها از زیر درختانش جاری است جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزی بزرگ!»
خداوند از پیش تازی انصار در ایمان خشنود بود:
والسبقون الاولون من المهـجرین والانصار والذین اتبعوهم باحسـن رضی الله عنهم... «پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته، که نهرها از زیر درختانش جاری است جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزی بزرگ!»
مؤمنان دوران‌های پس از صدر
اسلام برای انصار
استغفار می‌کردند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند.....» والذین جاءو من بعدهم یقولون ربنا اغفر لنا ولاخوننا الذین سبقونا بالایمـن... «(همچنین) کسانی که بعد از آنها (بعد از مهاجران و انصار) آمدند و می گویند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دلهایمان حسد و کینه‌ای نسبت به
مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمی!»
مؤمنان از خداوند درخواست می‌کردند که دل هایشان نسبت به انصار از هر کینه‌ای خالی باشد:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می دارند.....» والذین جاءو من بعدهم یقولون ربنا اغفر لنا ولاخوننا الذین سبقونا بالایمـن و لاتجعل فی قلوبنا غلا للذین آمنوا... «(همچنین) کسانی که بعد از آنها (بعد از مهاجران و انصار) آمدند و می گویند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دلهایمان حسد و کینه‌ای نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمی!»
اطاعت انصار در سختی‌ها و دشواری‌ها از پیامبر صلی الله علیه وآله، سبب رافت خدا بر آنان بود:
لقد تاب الله علی النبی والمهـجرین والانصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة... انه بهم رءوف رحیم. «مسلما خداوند رحمت خود را شامل حال پیامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پیروی کردند، نمود بعد از آنکه نزدیک بود دلهای گروهی از آنها، از حق منحرف شود (و از میدان جنگ بازگردند) سپس خدا توبه آنها را پذیرفت، که او نسبت به آنان مهربان و
رحیم است!»
انصار، مشمول رافت و رحمت
خداوند بودند:
لقد تاب الله علی النبی والمهـجرین والانصار الذین اتبعوه فی ساعة العسرة... انه بهم رءوف رحیم. «مسلما خداوند رحمت خود را شامل حال
پیامبر و مهاجران و انصار، که در زمان عسرت و شدت (در جنگ تبوک) از او پیروی کردند، نمود بعد از آنکه نزدیک بود دلهای گروهی از آنها، از
حق منحرف شود (و از میدان
جنگ بازگردند) سپس خدا
توبه آنها را پذیرفت، که او نسبت به آنان مهربان و رحیم است!»
انصار از
غنایم بنی نضیر و واگذاری آن به
مهاجران قلبا احساس بی نیازی می‌کردند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند
دوست می دارند، و در
دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از
بخل و
حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند! » (طبق برخی اقوال، مقصود از «مما اوتوا» غنایم به دست آمده از بنی نضیر است.)
انصار (در خانه هایشان) از مهاجران در
مدینه پذیرایی و مهمان داری می‌کردند:
والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم... «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان
هجرت کنند دوست می دارند.....» («ال» در «الدار» می‌تواند عهد و به «مدینه» اشاره باشد.)
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۳۸، برگرفته از مقاله «فضایل انصار».
