فتح قریب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فتح قریب:(نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَريبٌ) «فتح قریب» فَتْح (به
فتح فاء و سکون تاء) به معنای گشودن و باز كردن است.
در اين‌كه منظور از «
فتح قريب» كدام
فتح است مفسران احتمالات متعددى داده‌اند.
بسيارى آن را به
فتح مكه تفسير كرده‌اند.
و بعضى به
فتح بلاد
ایران و
روم.
و بعضى به كل
فتوحات اسلامى كه به فاصله نزديكى به دنبال
ایمان و
جهاد مسلمين به
دست آمد.
و از آن‌جا كه مخاطب تنها اصحاب و ياران
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نيستند، بلكه همه مؤمنان در طول تاريخ مخاطب به اين خطاب مى‌باشند، جمله
(نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَريبٌ) معنى وسيع و گسترده‌اى دارد، و بشارتى است به همه آن‌ها هر چند در
عصر پيامبر و به هنگام نزول اين آيات مصداق روشن آن
فتح مكه بود.
به موردی از کاربرد «
فتح قریب» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ أُخْرَى تُحِبّونَها نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَريبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنينَ) «و موهبت ديگرى كه آن را دوست داريد به شما مى‌بخشد، و آن يارىِ خداوند و پيروزى نزديک است؛ و مؤمنان را به اين پيروزى بزرگ بشارت ده!»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ أُخْرى تُحِبّونَها نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَريبٌ) اين
آیه عطف است بر جمله
(يَغْفِرْ لَكُمْ) و كلمه اخرى صفتى است كه در جاى موصوف به كار رفته، و نيز خبرى است براى مبتدايى كه
حذف شده.
و جمله
(نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَريبٌ) بيان كلمه اخرى است، و تقدير كلام اين است: «و لكم نعمة- و يا خصلة- اخرى تحبونها و هى نصر من اللَّه و
فتح عاجل» - و شما نعمتى- و يا خصلتى- ديگر داريد، كه دوستش داريد، و آن عبارت است از نصرتى از خدا و
فتحى نزديک.
و جمله
(وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنينَ) عطف است بر چيزى كه از جمله سابق فهميده مى‌شد، گويا فرموده: «قل يا ايها الذين امنوا هل ادلكم ... ، و بشر المؤمنين.»
اين
بشارت در مقابل بشارتى است كه در آيه شريفه زير واقع شده، مى‌فرمايد:
(إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ... فَاسْتَبْشِروا بِبَيْعِكُمُ الَّذي بايَعْتُمْ بِهِ) و از اين محاذات و مقابله روشن مى‌شود كه مژده‌اى هم كه در آيه مورد بحث داده شده، در خصوص
نصرت و
فتح نيست، بلكه مجموع پاداش‌هايى است كه خدا در
دنیا و
آخرت مى‌دهد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فتح قریب»، ج۳، ص ۴۰۱.
