فتح (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فتح: (بَيْني وَ بَيْنَهُمْ فَتْحاً) «فتح» در اصل- همان‌گونه كه ارباب لغت گفته‌اند- به معناى گشودن و از بين بردن بستگى است، و آن دو گونه است: گاهى جنبه حسى دارد، مانند
فَتْحُ البابِ: «گشودن در» و گاه جنبه معنوى دارد مانند:
فَتْحُ الهَمِّ: «گشودن غم و از بين بردن اندوه».
«
راغب» در «
مفردات» مى‌گويد: در اصل به معناى از بين بردن پيچيدگى و اشكال است، و آن بر دو گونه است: گاهى، با چشم ديده مى‌شود، مانند گشودن قفل، و گاه، با انديشه درک مى‌شود، مانند گشودن پيچيدگى اندوه‌ها و غصه‌ها، و يا گشودن رازهاى علوم، و همچنين داورى كردن ميان دو كس و گشودن مشكل
نزاع و
مخاصمه آنها.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
فتح:
(فَافْتَحْ بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ فَتْحًا وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِي مِنَ الْمُؤْمِنِينَ) (اكنون ميان من و آنها جدايى بيفكن؛ و مرا و مؤمنانى را كه با من هستند رهايى بخش.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله «
فَافْتَحْ بَيْنِي وَ بَيْنَهُمْ فَتْحاً» كنايه است از راندن قضاء ميان آن جناب (
نوح (علیه‌السلام)) و قومش.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنَا رَبُّنَا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَهُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ) (بگو: پروردگار ما همه ما را جمع مى‌كند، سپس در ميان ما به حق داورى مى‌نمايد (و مجرمان را از نيكوكاران جدا مى‌سازد)، و اوست داور آگاه.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
فتاح يكى از اسماء حسناى خدا است، و
فتح به معناى فاصله و جدايى انداختن بين دو چيز است، به منظور اثرى كه بر اين جدايى مترتب مى‌شود، مثلا
فتح باب، براى داخل شدن به اين است كه بين دو لنگه در جدايى بيندازيم، تا هر يک از ديگرى جدا شده، و ما داخل خانه بشويم، و همچنين
فتح بين دو چيز، جدايى انداختن بين آن دو است، تا از هم متمايز شوند، هم به ذات، و هم به صفات و هم به افعال.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «آثارَهُمْ»، ص۴۱۴.
