غیب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَيْب (به فتح غین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای نهان و نهفته است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
غَيَابَة (به فتح غین) به معنای
چاه که جمع آن
غیابات،
غُيَّب (به ضم غین) و
غُيَّاب (به ضم غین) جمع
غَائِب (به فتح غین) به معنای غایب و خبر دادن از آنچه در آينده روى خواهد داد.
غَيْب به معنای نهان و نهفته است. هر آنچه از دیده یا از علم نهان است. «الغیب: ما غاب عنک»
امام علی (علیه‌السلام) درباره تعریف
بنی تمیم به
عبدالله بن عباس می‌نویسد:
«وَ إِنَّ بَنِي تَمِيم لَمْ يَغِبْ لَهُمْ نَجْمٌ إِلاَّ طَلَعَ لَهُمْ آخَرُ» «بنی تمیم آنهایند که ستاره‌ای از آنها غائب نشده و غروب نکرده مگر آنکه ستاره دیگری طلوع کرده است.»
(شرح‌های نامه:
)
غَيَابَة به معنای
چاه،
قعر و مانند آن، جمع آن
غَيَابَات است.
«غَيَابَاتُ الْغُيُوبِ» «
قعرهای غیوب»
(شرح‌های خطبه:
)
غُيَّب جمع
غَائِب است در رابطه با
غصب خلافت به
ابی بکر فرموده است:
| | |
| فَإِنْ كُنْتَ بِالشُّورَى مَلَكْتَ أُمُورَهُمْ فَكَيْفَ بِهذَا وَالْمُشِيرُونَ غُيَّبُ؟ | | |
| | |
| وَ إِنْ كنْتَ بِالْقُرْبَى حَجَجْتَ خَصِيمَهُمْ فَغَيْرُكَ أَوْلَى بِالنَّبِيِّ وَ أَقْرَبُ | | |
| | |
| | |
«اگر با شورا و
مشورت خلافت را به دست آورده‌ای این چطور می‌شود با آنکه اهل شوری (از جمله من) در آن شوری غائب بودند، و اگر با قرابت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) حجّت آورده و خود را به خلافت اهل دانسته، دیگری (یعنی من) به
پیامبر از تو نزدیکتر و سزاواتر است.»
(شرح‌های حکمت:
) معنی اشعار در
گذشت.
مُغِيب مصدر میمی است که راجع به حق امام فرماید:
«وَ أَمَّا حَقِّي عَلَيْكُمْ: فَالوَفَاءُ بِالبَيْعَةِ، وَ النَّصِيحَةُ في الْمَشْهَدِ وَ الْمَغِيبِ، وَ الاِْجَابَةُ حِينَ أَدْعُوكُمْ، وَ الطَّاعَةُ حِينَ آمُرُكُمْ» «و امّا حقّ من بر شما اين است كه در
بیعت خويش با من وفادار باشيد و در آشكار و نهان خيرخواهى را از دست ندهيد. هر وقت شما را بخوانم اجابت نماييد و هر گاه فرمان دادم
اطاعت كنيد.»
(شرح‌های خطبه:
)
غُيَّاب جمع غَائِب:
«أَشُهُودٌ كَغُيَّاب»«مگر شما حاضران، غايبيد.»
(شرح‌های خطبه:
)
«لَيْسَ هُوَ بِعِلْمِ غَيْب، وَ إِنَّمَا هُوَ تَعَلُّمٌ مِنْ ذِي عِلْم، وَ إِنَّمَا عِلْمُ الْغَيْبِ عِلْمُ السَّاعَةِ» «آنچه آن حضرت از جریان‌های غیبی خبر داده
علم غیب نبوده، بلکه علمی بوده که از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) به
ارث برده بود.»
(شرح‌های خطبه:
)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غیب»، ج۲، ص۷۹۵.
