غٰالِبٌ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غٰالِبٌ:(وَ اللّهُ غالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ) «غٰالِبٌ» از مادّه
غَلَب (به فتح غین و لام) به معنای
غلبه‌كننده و پيروز است.
خداوند در بخشى از
آیه ۲۱
سوره یوسف در دنباله داستان
یوسف (علیه‌السلام) مى‌فرمايد: «
خداوند بر كار خود مسلط و
غالب است.
يكى از مظاهر عجيب
قدرت خداوند و تسلّطش بر كارها اين است كه در بسيارى از موارد وسايل پيروزى و
نجات انسان را به
دست دشمنانش فراهم مى‌سازد، چنان‌كه در مورد يوسف اگر نقشه برادران نبود او هرگز به
چاه نمى‌رفت و اگر به چاه نرفته بود به
مصر نمى‌آيد و اگر به مصر نيامده بود نه به زندان مى‌رفت و نه آن
خواب عجيب
فرعون و نه سرانجام
عزیز مصر مى‌شد. در
حقیقت خداوند يوسف را با دست برادران بر تخت قدرت نشاند، هرچند آن‌ها چنين
تصور مى‌كردند كه او را در چاه بدبختى سرنگون ساختند.
به موردی از کاربرد «
غٰالِبٌ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ قالَ الَّذي اشْتَراهُ مِن مِّصْرَ لاِمْرَأَتِهِ أَكْرِمي مَثْواهُ عَسَى أَن يَنفَعَنا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَ كَذَلِكَ مَكَّنّا لِيوسُفَ في الأَرْضِ وَ لِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْويلِ الأَحاديثِ وَ اللّهُ غالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لا يَعْلَمونَ) «و آن‌كس از مردم مصر كه او را خريد (عزيز مصر)، به همسرش گفت: مقام وى را گرامى دار، شايد براى ما سودمند باشد؛ و يا او را بعنوان فرزند انتخاب كنيم. و اين‌چنين يوسف را درآن سرزمين، جايگاه ويژه‌اى داديم. ما اين كار را كرديم، تا او را بزرگ داريم؛ و از
علم تعبير
خواب به او بياموزيم؛ خداوند بر كارش توانا و پيروز است، ولى بيشتر مردم نمى‌دانند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: جمله
(وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى أَمْرِهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لا يَعْلَمونَ) ظاهر اين است كه منظور از
امر شان باشد، و
شان خدا همان رفتارى است كه در
خلق خود دارد كه از مجموع آن نظام تدبير به دست مى‌آيد، هم چنان كه خودش فرموده:
(يُدَبِّرُ الْأَمْرَ) و اگر امر را به خدا اضافه كرده و گفته امره براى اين است كه خدا مالک همه امور است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غالب»، ج۳، ص ۳۴۱.
