غٰافِرِ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غٰافِرِ:(وَ يا قَوْمِ اسْتَغْفِرواْ رَبَّكُمْ) «غٰافِرِ» به معنای آمرزنده و بخشنده
گناه و از
اسمای حسنای الهى است.
آیه مورد بحث به پنج
وصف از صفات بزرگ الهى كه بعضى
امید آفرين و بعضى
خوف آفرين است پرداخته، مى‌گويد: «خداوندى كه گناهان را مى‌آمرزد (
غٰافِرِ الذَّنْبِ)، توبه‌ها را مى‌پذيرد، مجازاتش شديد است، نعمتش فراوان است، خداوندى كه معبودى جز او نيست.» در ميان اين اوصاف «
غٰافِرِ الذَّنْبِ» مقدم داشته شده و «
صاحب نعمت و فضل» (ذي الطَّوْلِ) نيز در آخر آمده و در اين ميان «شَديدِ الْعِقٰابِ» است. در
حقیقت غضبش درميان دو
رحمت قرار گرفته، و از اين گذشته در كنار اين وصف كه حاكى از
غضب خداوند است سه وصف از اوصافش كه از رحمت او حكايت دارد بيان شده، و همه اين‌ها
دلیل بر اين است كه رحمتش بر غضبش پيشى گرفته است.
به موردی از کاربرد «
غٰافِرِ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(غافِرِ الذَّنبِ وَ قابِلِ التَّوْبِ شَديدِ الْعِقابِ ذي الطَّوْلِ لا إِلَهَ إِلّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصيرُ) «خداوندى كه آمرزنده گناه، پذيرنده
توبه، داراى مجازات سخت، و
صاحب نعمت فراوان است؛ هيچ معبودى جز او نيست؛ و بازگشت همه شما به سوى اوست.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: در آيه مورد بحث بعد از كلمه عليم اسماى چهارگانه (
غافِرِ الذَّنْبِ)، (قابِلِ التَّوْبِ) و (شَديدِ الْعِقابِ)، و (ذي الطَّوْلِ) را آورد، تا اشاره كرده باشد به اين‌كه اساس تنزيل اين كتاب كه مشتمل بر
دعوت حق است و دعوت حق هم مبتنى بر
علم است، مبنى بر آن حقايقى است كه مضامين اين اسما اقتضاى آن را دارد. توضيح اين‌كه عالم انسانى در عين اين‌كه از نظر برخوردارى از نعمت‌هاى الهى يک عالم است و همه انسان‌ها در آن مشتركند و همه از نعمت‌هاى مستمر و متوالى او در
طول زندگى دنيا برخوردارند، ليكن از حيث زندگى
آخرت دو سنخ موجود و دو نوع انسانند يكى
سعید و يكى ديگر
شقی و خداى سبحان به جزئيات و خصوصيات خلقش عالم و آگاه است و چگونه ممكن است عالم نباشد؟ و حال آن‌كه او خالق آن‌ها و فاعل آن‌هاست و مخلوقات فعل اويند.
و مقتضاى (
غافِرِ الذَّنْبِ) و (قابِلِ التَّوْبِ) بودن خدا، اين است كه هر فردى را كه لياقت و استعداد آمرزش و
قبول شدن توبه را داشته باشد او را بيامرزد و توبه‌اش را قبول كند، و مقتضاى اين‌كه او (شَديدِ الْعِقابِ) است، نيز اين است كه هركس را كه مستحق عقاب است عقاب كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غافر»، ج۳، ص ۳۳۳.
