• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غَیْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: غَیْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: غَیْر (مفردات‌قرآن)، یُغَیِّرُ (لغات‌قرآن)، تغیر (فقه).


غَیْر (به فتح غین) از واژگان نهج البلاغه گاهی به معنی «لا» و نفی صرف و گاهی به معنی «الّا» برای اثبات است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• غِيَر (به کسر غین و فتح یاء) به معنی حادثه‌های تغییر دهنده است
• تَغْيِير (به فتح تاء) به معنی تبدیل و تحویل است.
موارد زیادی از این واژه در «نهج‌البلاغه» آمده است.


غَیْر
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۹۷.    
گاهی به معنی «لا» و نفی صرف آید مثل «غیر مبین» که به معنی «لا مبین» است و گاهی برای اثبات است به معنی «الّا» مثل «هل من خالق غیر الله» که به معنی «الّا الله» است.
[۲] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۱۹.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۳۲.    

تَغْيِير به معنی تبدیل و تحویل است.

برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - تَغَيَّرَ - نامه ۳۱ (ظلم سلطان)

امام علی (علیه‌السلام) به امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌نویسد:
«إِذا تَغَيَّرَ السُّلْطانُ تَغَيَّرَ الزَّمانُ.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۳، نامه ۳۱.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۶۲، نامه ۳۱.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۰۵، نامه ۳۱.    

«چون سلطان و حاکم قومی متغّیر شد و ظلم پیشه کرد زمان عوض می‌شود، مردم بر او می‌شورند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۱، نامه ۳۱.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۹۰.    
(شرح‌های نامه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۰۰.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۶۸۵.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۴۰.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۲۱.    
)


۲.۲ - لَغَيَّرْتُ - حکمت ۲۶۳ (درباره حکومت خودشان)

در حکمت ۲۶۳ فرموده:
«لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمايَ مِنْ هذِهِ الْمَداحِضِ لَغَيَّرْتُ أَشْياءَ.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴۴، حکمت ۲۶۳.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۱۹، حکمت ۲۷۲.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۲۳، حکمت ۲۷۲.    

«اگر قدم‌هایم از این لغزشگاه‌ها ثابت گردد اشیائی را تغییر خواهم داد.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱، حکمت ۲۷۲.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۸.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۸.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۲۹۱.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۶۰.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۶۱.    
)
گوئی نظر مبارکش آن است اگر این فتنه‌ها و آشوب‌ها آرام گیرد اشیائی را که بر خلاف به وجود آمده‌اند تغییر خواهم شد.


۲.۳ - بَالْغِيَرِ - خطبه ۱۵۷ (موعظه)

غِيَر به کسر اول و فتح دوم به معنی حادثه‌های تغییر دهنده است.
در لغت آمده: «غِیَر الدَّهر: اِحداثه المُغَّیرة.»
[۲۲] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۸۳.    

چنانکه فرموده:
«فَاتَّعِظوا بِالْعِبَرِ، وَ اعْتَبِروا بَالْغِيَرِ، وَ انْتَفِعوا بِالنُّذُرِ.»
[۲۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
[۲۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۳، خطبه ۱۵۷.    

«موعظه گیرید از عبرت‌ها و‌ اندرز اخذ کنید از حادثات روزگار و بهره گیرید از انذارها.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۶.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۱۴.    
[۳۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    
)


موارد زیادی از این واژه در «نهج‌البلاغه» آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۹۷.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۱۹.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۳۲.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۳، نامه ۳۱.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۶۲، نامه ۳۱.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۰۵، نامه ۳۱.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۳۱، نامه ۳۱.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۹۰.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۰۰.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۶۸۵.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۴۰.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۲۱.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴۴، حکمت ۲۶۳.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۱۹، حکمت ۲۷۲.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۲۳، حکمت ۲۷۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱، حکمت ۲۷۲.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۸.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴۸.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۲۹۱.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۶۰.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۶۱.    
۲۲. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۸۳.    
۲۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
۲۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۳، خطبه ۱۵۷.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
۲۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۶.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۱۴.    
۳۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غیر»، ج۲، ص۷۹۷.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 263 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 157 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 31 نهج البلاغه
جعبه ابزار