غَیْر (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَیْر:(غَيرِ المَغضوبِ عَلَيهِمْ) «غَیْر» (به فتح غین) از اسماء دائم الاضافه و
کلمه استثناست و به معنای «جز، مگر، ديگر» است.
اين
آیه در
حقیقت تفسیر روشنى است براى
صراط مستقیم كه در آيه قبل خوانديم، مى‌گويد: مرا به راه كسانى
هدایت فرما كه آنان را مشمول انواع نعمت‌هاى خود قرار دادى (
نعمت هدایت، نعمت توفيق، نعمت رهبرى مردان
حق و نعمت
علم و عمل و
جهاد و
شهادت) نه آن‌ها كه بر
اثر اعمال زشت، و انحراف
عقیده غضب تو دامن‌گيرشان شد و نه آن‌ها كه جاده حق را رها كرده و در بيراهه‌ها گمراه و سرگردان شده. در حقيقت چون ما آشنايى كامل به راه و
رسم هدايت نداريم، خدا به ما دستور مى‌دهد كه در اين آيه طريق و
خط پيامبران و نيكوكاران و آن‌ها كه مشمول نعمت و الطاف او شده‌اند را بخواهيم.
به موردی از کاربرد «غَیْر» در قرآن، اشاره می‌شود:
(صِراطَ الَّذينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضوبِ عَلَيهِمْ وَ لا الضّالّينَ) «راه كسانى كه به آنان نعمت دادى، نه كسانى كه مورد
غضب واقع شده‌اند و نه گمراهان.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ مَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإيمانِ، فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبيلِ) كسى كه ايمان را با
کفر عوض كند، راه را گم كرده، كه مى‌رساند دسته سومى هستند كه نه راهشان بسوى بالا است، و نه بسوى
سقوط، بلكه اصلا راه را گم كرده دچار
حیرت شده‌اند، آن‌ها كه راهشان بسوى بالا است، كسانى هستند كه ايمان به آيات خدا دارند، و از عبادت او
استکبار نمى‌كنند، و بعضى ديگر راهشان بسوى پستى منتهى می‌شود، و آن‌ها كسانى هستند كه بايشان
غضب شده، و بعضى ديگر اصلا راه را از دست داده و گمراه شده‌اند، و آنان (
ضالین) اند، و اى بسا كه آيه مورد بحث باين سه طائفه اشاره كند، (الذين انعمت عليهم) طائفه اول، و (مغضوب عليهم) طائفه دوم، و (ضالين) طائفه سوم باشند. و پر واضح است كه
صراط مستقيم آن دو طريق ديگر، يعنى طريق (مغضوب عليهم)، و طريق (ضالين) نيست، پس قهرا همان طائفه اول، يعنى مؤمنين خواهد بود كه از آيات خدا استكبار نمى‌ورزند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غیر»، ج۳، ص ۳۸۹.
