غَبَط (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَبَط (به فتح غین و باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
آرزو کردن آن‌چه دیگران دارند بی‌آنکه زوال
نعمت دیگران را بخواهد آمده است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• اِغتِباط (به کسر الف و تاء) به معنای شاد شدن به حال خویش.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به
معاویه از این واژه استفاده نموده است.
غَبَط به معنای آرزو کردن آن‌چه دیگران دارند بی‌آنکه زوال نعمت دیگران را بخواهد آمده است.
اسم فاعل آن غابط و مفعول آن مغبوط است.
اِغتِباط به معنای شاد شدن به حال خویش است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۵۴ فرموده است:
«صاحِبُ السُّلْطانِ كَراكِبِ الاَْسَدِ: يُغْبَطُ بِمَوْقِعِهِ، وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَوْضِعِهِ.» «همنشین پادشاه مانند کسی است که سوار
شیر شده است مردم به مقام او غبطه می‌کنند و او محلّ خود را می‌داند.»
یعنی هر آن ممکن است مبغوض و مطرود شود.
به معاویه می‌نویسد:
«فَاحْذَرْ يَوْماً يُغْتَبطُ فيهِ مَنْ أَحْمَدَ عاقِبَةَ عَمَلِهِ، وَ يَنْدَمُ مَنْ أَمْكَنَ الشَّيْطانَ مِنْ قِيادِهِ فَلَمْ يُجاذِبْهُ.» «بترس از روزی که شاد می‌شود آنکه عاقبت عملش را پسندیده کرده و نادم می‌شود کسی که
شیطان را به زمامداری خودش امکان داده و با او
منازعه نکرده است.»
این ماده هفت بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غبط»، ج۲، ص۷۷۳.
