غفلت ضلالت‌پیشگان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برخی
آیات قرآن به غفلت
ضلالت‌پیشگان اشاره دارد.
ضلالت‌پيشگان، مردمى غافل از
یاد خداوند:
۱. «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛
به يقين، گروه بسيارى از
جنّ و
انس را براى
دوزخ آفريديم؛ آنها دلها (عقل‌ها) يى دارند كه با آن
اندیشه نمى‌كنند، و نمى‌فهمند؛ و چشمانى كه‌با آن نمى‌بينند؛ و گوشهايى كه با آن نمى‌شنوند؛ آنها همچون
چهارپایان هستند؛ بلكه گمراهتر! اينان همان
غافلان هستند (چون امكان
هدایت دارند و بهره نمى‌گيرد).»
۲.« ... وَ أَنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ • أُولئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ سَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ؛
... و خداوند افراد بى‌ايمان لجوج را هدايت نمى‌كند. آنها كسانى هستند كه بر اثر فزونى
گناه، خدا بر دلها و گوش وچشمانشان مُهر نهاده؛ به همين دليل نمى‌فهمند، و غافلان واقعى همانها هستند.»
فراموشى روز
قیامت از سوى ضلالت‌پيشگان، باعث گرفتارى آنان به
عذاب الهی:
«... إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ؛
... كسانى كه از راه خدا گمراه شوند،
عذاب شديدى بخاطر فراموش كردن روز حساب دارند!»
در قرآن کریم به اقسام مختلفی از غفلت اشاره شده است، مانند غفلت از خداوند، غفلت از آیات الهی و غفلت از نماز.
امام خمینی نیز غفلت را به غفلت ناپسند و غفلت پسندیده تقسیم کرده است. غفلت ناپسند مانند غفلت از خداوند و عالم غیب، غفلت از اصلاح نفس و توجه به عیوب آن و غفلت از شیطان و فریب‌های آن.
اما غفلت پسندیده، غفلت برخی از اولیای الهی است که از عالم ماده و هر که در آن است، غافل‌اند و تنها به خداوند و جمال او مشغول‌اند. آنان گاه در مقام
شکر حتی از نعمت حق‌تعالی غافل‌اند و غرق در جمال منعم‌اند.
مصادیق مهم غفلت ناپسند عبارت‌اند از:
۱- غفلت از خداوند: امام خمینی غفلت از خداوند را سبب کدورت قلب و سلطه شیطان و نفس بر انسان می‌داند.
۲- غفلت از نفس و اعمال آن: امام خمینی غفلت از نفس و مکاید آن را سبب افزایش حجاب‌ها می‌داند تا آنجا که
فطرت انسان به‌واسطه این حجاب‌ها خاموش شده و از محبت الهی در قلب چیزی باقی نمی‌ماند تا آنجایی که درهای سعادت بر روی او بسته می‌شود سرانجام آن
خلود در عذاب
جهنم است.
۳- غفلت از توجه در عبادات: امام خمینی با تحلیل عرفانی از این مطالب، قائل است غفلت قلب در عبادت، ناشی از ضعف ایمان به خداوند و اهمیت‌ندادن به عبادت و حضور در مقابل معبود است. به باور ایشان غفلت در عبادت، موجب حقیقت نیافتن عبادت و عدم پذیرش آن می‌شود.
همچنین ایشان بلند آرزوها را سبب غفلت از آخرت و فراموشی هدف و مقصد می‌داند که این امر سبب می‌شود انسان بدون اینکه زاد و توشه‌ای برای آخرتش فراهم کند، ناگاه اجلش فرارسد و به هلاکت بیفتد.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۹۱، برگرفته از مقاله «غفلت ضلالت‌پیشگان». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
