غضب در فقه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غضب، حالتی نفسانی است که بر انگیزاننده حس
انتقام می‌باشد.
غضب حالتی نفسانی است که نفس آدمی از آن متأثر و بر
انتقام ،
تحریک می‌شود
از نشانه‌های آن، به
هیجان در آمدن
خون و
سرخ شدن چشم‌ها و متورم شدن رگ‌های
گردن است.
غضب آنگاه که به
خدا نسبت داده می‌شود، مقصود
عقاب و انتقام او از سرکشان و متجاوزان و
کافران است .
از آن در باب‌هایی نظیر
طهارت ،
صلات ،
لعان ،
نذر و
قضاء سخن گفته‌اند.
غضب در آدمیان دو قسم است:
غضب ممدوح و پسندیده و
غضب مذموم و ناپسند.
غضب پسندیده عبارت است از
غضب کردن برای
خداوند در اجرای
امر به معروف و نهی از منکر و دفع دشمنان
دین و مانند آن
غضب ناپسند عبارت است از
غضب کردن برای
دنیا و امور
باطل .
روایات متعددی
غضب برای دنیا و باطل را به شدت نکوهش و آن را کلید هر
شرّ و تباه کننده
ایمان آدمی معرفی کرده‌اند.
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در حدیثی می‌فرماید:
«هر کس
غضب خود را از
مردم بازدارد، خدای تبارک و تعالی
عذاب روز
قیامت را از او دفع خواهد کرد»
از این رو،
کظم غیظ،
مستحب است.
در حدیثی دیگر از
امام باقر علیه السّلام آمده‌است:
«کسی که خشمگین شده، اگر ایستاده‌است بنشیند و اگر نشسته‌است بایستد این کار موجب دور شدن
شیطان می‌شود و چنانچه
غضب کننده از خویشان باشد، به او نزدیک شود و او را
لمس کند این کار موجب فرونشستن
آتش خشم می‌شود»
وضو گرفتن، در صورت
غضبناک شدن مستحب است.
بر تلاوت کننده
قرآن مستحب است هرگاه به
آیه دربردارنده
غضب خدا برسد، به او پناه ببرد.
برقاضی، قضاوت کردن در حال
خشم،
مکروه است؛
چنان که ادب کردن دیگری همچون
کودک و
برده در حال
غضب کراهت دارد
بر افعالی که ترتب آثار بر آن‌ها منوط به قصد فاعل است، چنانچه در حال
غضب از فاعل صادر شوند و
غضب در حدی شدید باشد که قصد را از فاعل سلب کند، اثری مترتب نمی‌شود، مانند
عقود و
ایقاعات و
سخن موجب
ارتداد .
در
صیغه لعانی که
زن اجرا می‌کند، پس از چهار بار که به دروغگویی شوهرش گواهی می‌دهد، بار پنجم می‌گوید:«إنَّ
غَضَبَ اللّه‌ِ عَلَیَّ إنْ کانَ مِنَ الصّادِقِین» و با گفتن این جمله برای همیشه بر شوهرش
حرام می‌شود.
از اقسام
نذر ،
نذر غضب است؛ بدین گونه که به قصد به خشم آوردن دیگری یا به سبب به خشم آمدن از دیگری، نذر می‌کند فلان کار را انجام ندهد یا فلان کار را بر خود واجب می‌کند
این گونه نذر در صورتی که برای خدا نباشد؛ بلکه انگیزه، صرف بازداشتن خود از انجام دادن کاری یا الزام کاری بر خود باشد، منعقد نمی‌شود و محکوم به
بطلان است.
[غضب کشف اللثام، ج9، ص 75-76.] ]نذر به
مطلّقه بودن
همسر یا
آزاد بودن برده در صورت انجام دادن کاری یا ترک آن نیز ازاین قسم ومحکوم به بطلان است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۵۹۰، برگرفته از مقاله«غضب».
