غزوه ودان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اولین غزوهای که
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) در دوران خویش انجام دادند، غزوه «
ودان» بود. این
غزوه با
قبیله بنیضمره بن بکر کنانی در محلی به نام «
ودان» در
مدینه و در نزدیکی منطقه «
ابواء» رخ داد.
رسول گرامی
اسلام در طول ده سالی که در
مدینه اقامت داشتند،
غزوات (مجموعه جنگهایی که
پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) خود شخصاً در آنها حضور داشتند.)
و سریههای متعددی را با
مشرکان و غیر مشرکان به منظور مطیع ساختن
و یا جلوگیری از توطئه آنها انجام دادند، به طوری که
طبری به نقل از
ابن اسحاق میگوید: «
غزوات پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) به عدد ۲۶ میرسد
و اولین غزوهای که پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) در طول این سال
ها انجام دادند، غزوه «
ودان» بود.»
این غزوه در محلی به نام «ودان» در مدینه
و در نزدیکی منطقه «
ابواء» رخ داد. ودان نیز بین
جحفه (محلی در جنوب شرقی ودان)
و ابواء قرار دارد. از آنجا که بین ودان
و ابواء شش میل فاصله است.
و در نزدیکی هم قرار دارند؛ لذا در منابع به هر دو نام آمده است.
در ماه
صفر که دوازدهمین ماه از
هجرت به مدینه بود، رسول گرامی اسلام (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) تصمیم گرفت، اولین
غزوه را آغاز نماید؛ به این صورت که ایشان به منظور گرفتن کاروانی از قریش
و نیز جنگ با «
قبیله بنیضمره بن بکر کنانی» مدینه را به قصد ابواء ترک نمود
و کسی از
انصار در این
جنگ نبود. پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) قبل از خروج از مدینه،
سعد بن عباده را برای رسیدگی به امور در مدینه به جای خود منصوب نمود.
چون به ودان رسید، در آنجا
بنیضمره برای آشتی
و صلح به حضور پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) آمدند
و کسی که از سوی ایشان قرارداد صلح را امضا نمود،
مخشی بن عمرو ضمری بود که در آن زمان ریاست قبیله مذکور را به عهده داشت.
مدت
غیبت پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) در مدینه پانزده
شب بود.
در این قرارداد صلح مقرر شد که:
۱. آنها علیه پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) دستهبندی نکنند
و نیز پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) علیه آنان.
۲. کسی را به این منظور یاری ندهند.
سپس میان خود عهدنامهای نوشتند
و پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) به مدینه بازگشتند.
پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) بعد از این جریان به مدینه بازگشت
و وقتی متوجه شد که
مکر و کیدی از سوی ایشان در کار نیست، بقیه ماه صفر
و چند روزی از
ربیعالاول که گذشت، «
عبیدة بن حارث بن عبدالمطلب» را با شصت سوار که همه از
مهاجران بودند
و هیچ کس از انصار همراهشان نبود به جنگ اعزام فرمود
و پرچمی که برای او بسته شد، نخستین پرچمی است که در اسلام بسته شده است. در همین هنگام پیامبر "
حمزة بن عبدالمطلب" را هم همراه سی سوار از مهاجران به ناحیه «
سیفالبحر» که از بخشهای «
عیص» است، روانه فرمود. عبیده در ناحیه «ثنیةالمرّة» کنار آبی که نامش «
احیا» بود، با مشرکان برخورد کرد
و هر دو طرف شروع به
تیراندازی نمودند، در حالی که فرمانده مشرکان
ابوسفیان بود. نخستین کس از مسلمانان که در راه خدا تیراندازی نمود، «
سعد بن ابی وقاص» بود. آنگاه پراکنده شدند
و از هر طرف بعضی به طرف دیگر پیوستند که از جمله
مقداد بن اسود و عتبة بن غزوانگ به مسلمانان پیوستند.
حمزة نیز همراه همان سی نفر، خود را کنار دریا رساند
و ابوجهل که همراه سیصد سوار بود، ایشان را دید؛ امّا
مجدی بن عمرو جهنی که همپیمان هر دو گروه بود، وساطت کرد
و حمزه بازگشت
و میان آن دو گروه جنگی صورت نگرفت.
مردم درباره چگونگی
پرچم عبیده
و حمزه روایات مختلف نقل کردهاند.
بیهقی به نقل از
ابن اسحاق میگوید: «گروهی میگویند نخست پرچم حمزه بسته شد
و گروه دیگر میگویند، نخست پرچم عبیده بوده است
و به هر حال پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) هر دو را بدرقه فرمود
و چون هر دو عده با هم بودند، نقل مطالب برای مردم پیچیده شده است.»
آنگاه در ماه ربیعالاول پیامبر (صلیاللهعلیه
وآلهوسلّم) به عزم جنگ با
قریش از مدینه به سمت بواط (غزوه بواط) بیرون آمدند.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «غزوه ودان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۲۸.