غایت (اصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به کلمات دلالت کننده بر نهایت
استمرار زمانی یا مکانی شیء «
غایت » آن گفته می شود.
غایت، در لغت به معنای
نهایت و
پایان است،
و در اصطلاح، به کلماتی گفته می‌شود که
ادات غایت بر سر آن ها در می‌آید و بر نهایت استمرار وجودی شی ء در مکان و یا زمان خاصی دلالت می‌نماید؛
برای مثال، «در جمله «اتموا الصیام الی اللیل»، «الی» که از ادات غایت است بر سر «لیل» در آمده و «لیل» بر انتهای قابلیت استمرار زمانی
صوم دلالت می‌کند؛ یعنی انتهای
روزه گرفتن را
اول شب معین کرده است.
یکی از قضایایی که در
اصول از آن بحث شده و ثمرات فقهی فراوانی هم دارد، قضیه «
مغیّا» به غایت می‌باشد؛ یعنی قضیه‌ای که در آن از کلماتی مثل «الی» یا «حتی» که بر غایت دلالت می‌کنند، استفاده شده باشد.
در قضایای «
مغیا به غایت» دو بحث وجود دارد:
۱. آیا غایت در
مغیا داخل است یا خارج از آن می‌باشد؟
۲. آیا قضیه غایی بر انتفای
حکم ، هنگام انتفای
غایت دلالت می‌کند یا خیر؟
اگر در بحث اول ثابت شد که غایت در
مغیا داخل است، بحث
مفهوم ، فقط نسبت به بعد از غایت جاری می‌شود، و اگر ثابت شد غایت از
مغیا خارج است، بحث مفهوم، غایت را هم افزون بر ما بعد الغایه در بر گرفته و آن را در دایره قضیه مفهومی قرار می‌دهد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «غایت».
