غایت (اصول)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به کلمات دلالت کننده بر نهایت
استمرار زمانی یا مکانی شیء «
غایت » آن گفته می شود.
غایت، در لغت به معنای
نهایت و
پایان است،
و در اصطلاح، به کلماتی گفته می‌شود که
ادات غایت بر سر آن ها در می‌آید و بر نهایت استمرار وجودی شی ء در مکان و یا زمان خاصی دلالت می‌نماید؛
برای مثال، «در جمله «اتموا الصیام الی اللیل»، «الی» که از ادات غایت است بر سر «لیل» در آمده و «لیل» بر انتهای قابلیت استمرار زمانی
صوم دلالت می‌کند؛ یعنی انتهای
روزه گرفتن را
اول شب معین کرده است.
یکی از قضایایی که در
اصول از آن بحث شده و ثمرات فقهی فراوانی هم دارد، قضیه «مغیّا» به غایت می‌باشد؛ یعنی قضیه‌ای که در آن از کلماتی مثل «الی» یا «حتی» که بر غایت دلالت می‌کنند، استفاده شده باشد.
در قضایای «مغیا به غایت» دو بحث وجود دارد:
۱. آیا غایت در مغیا داخل است یا خارج از آن می‌باشد؟
۲. آیا قضیه غایی بر انتفای
حکم ، هنگام انتفای
غایت دلالت می‌کند یا خیر؟
اگر در بحث اول ثابت شد که غایت در مغیا داخل است، بحث
مفهوم ، فقط نسبت به بعد از غایت جاری می‌شود، و اگر ثابت شد غایت از مغیا خارج است، بحث مفهوم، غایت را هم افزون بر ما بعد الغایه در بر گرفته و آن را در دایره قضیه مفهومی قرار می‌دهد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «غایت».
