غاسِق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غاسِق: (وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ) «غاسِق» از مادّه «
غسق» (بر وزن شفق) به گفته
راغب در
مفردات: به معناى شدت
ظلمت شب است كه در نيمه
شب حاصل مى‌شود
و لذا
قرآن مجید به هنگام اشاره به پايان وقت نماز مغرب مى‌فرمايد:
(إِلى غَسَقِ اللَّيْل) و اين كه در بعضى از كتب لغت «غسق» به معناى تاريكى آغاز
شب تفسير شده، بعيد به نظر مى‌رسد، به خصوص اين كه ريشه اصلى اين لغت به معناى امتلاء (پر شدن) و سيلان است و مسلماً تاريكى
شب هنگامى پر و لبريز مى‌شود كه به نيمه رسد. يكى از مفاهيمى كه لازمه اين معنا است، هجوم و حمله‌ور گشتن است، لذا در اين معنا نيز استعمال شده.
بنابراين، معناى «غاسق» در آيه مورد بحث، يا «فرد مهاجم» است، يا هر «موجود شرور» كه از تاريكى
شب براى حمله كردن استفاده مى‌كند زيرا نه فقط حيوانات درنده و گزنده
شب هنگام از لانه‌ها بيرون مى‌آيند و زيان مى‌رسانند، بلكه افراد شرور و ناپاک و پليد نيز، غالباً از تاريكى
شب براى مقاصد سوء خود استفاده مى‌كنند.
(وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ) (و از شرّ هر موجود شرور هنگامى كه شبانه وارد مى‌شود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در
صحاح بیان شده: كلمه غسق به معناى اولين مرحله از
ظلمت شب است، وقتى گفته مى‌شود قد غسق الليل معنايش اين است كه تاريكى
شب فرا رسيد، و غاسق
شب، آن ساعتى است كه شفق سمت مغرب ناپديد شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «غاسِق»، ص۳۹۵-۳۹۶.
