• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَیّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: عَیّ (مفردات‌قرآن)، عجز.


عَیِی و عَیّ (به فتح عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای عجز است. حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف منافقان و اشخاص مشرف به مرگ و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَیِی و عَیّ به معنای عجز آمده است. راغب گوید: عیاء عجزی است که از راه رفتن به بدن عارض می‌شود و عیّ عجز از مباشرت کار و کلام است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۳۴۷ فرموده است: «الثَّنَاءُ بِأَكْثَرَ مِنَ الاْسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ، وَالتَّقْصِيرُ عَنِ الاِْسْتِحْقَاقِ عِيٌّ أَوْ حَسَدٌ.» «ستودن بیش از استحقاق چاپلوسی است و کمتر از آنچه استحقاق هست ناتوانی یا حسد می‌باشد.» (شرح‌های حکمت: )
درباره اشخاص مشرف به مرگ فرموده است: «وَتَعَايَا أَهْلُهُ بِصِفَةِ دَائِهِ، وَخَرِسُوا عَنْ جَوَابِ السَّائِلِينَ عَنْهُ» «خانواده‌اش از وصف مرض او اظهار عجز کردند و از جواب سئوال کنندگان خاموش شدند.» (شرح‌های خطبه: )
در وصف منافقان فرموده است: «وَصْفُهُمْ دَوَاءٌ، وَقَوْلُهُمْ شِفَاءٌ، وَفِعْلُهُمُ الدَّاءُ الْعَيَاءُ» «توصیفشان دوا و گفتارشان شفا است ولی عملشان درد عاجز‌کننده است.» (شرح‌های خطبه: )


مواردی ازاین ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۱، ص۳۱۱.    
۳. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ج۱، ص۶۰۰.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۷.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۷.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۵، حکمت ۳۴۷.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۸.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۶۹.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۳۰.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۶۲.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۴۴، خطبه ۲۲۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۶، خطبه ۲۱۶.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه ۲۲۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۳۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۱۱.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۲۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۳۳۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۲۴۰.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۱۶۶.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸۶، خطبه ۱۹۴.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۱، خطبه ۱۸۹.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه ۱۹۴.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۸.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۴.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۰۷.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۱۷۷.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۶۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عیی»، ج۲، ص۷۷۱.    






جعبه ابزار