عیسی بن خالد مخزومی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوسعد عیسی بن خالد مخزومی (م حدود
۲۳۰ق)، از شاعران مدح کننده
خلفای عباسی قرن سوم هجری قمری در
بغداد بود.
ابوسعد عیسی بن خالد بن ولید بغدادی مخزومی، اطلاعات ما از زندگی وی اندک است. وی اهل بغداد بود
و بر اساس پاره‌ای روایات از نسل
حارث بن هشام بن مغیره مخزومی است.
ابوسعد گویا توانسته بود به دربار
خلفای عباسی راه یابد، زیرا علاوه بر شعری که در مدح
مامون (خلافت
۱۹۸-
۲۱۸ق) سروده، براساس پاره‌ای از روایات با دربار رابطه نزدیک داشت.
عمده شهرت ابوسعد از رویارویی و ارتباط خصمانه او با
دعبل بن علی خزاعی پدید آمده است. دعبل شاعر بزرگ شیعی در قصیده‌ای مشهور، قبایل نزار را
هجو می‌کند و در مقابل،
قبیله خزاعه را که خود نیز به آن تعلق داشته، می‌ستاید. ابوسعد هم در حمایت از قبایل نزار به مقابله برخاسته، هجای دعبل را پاسخ می‌دهد. این مهاجات و دشمنی سرانجام به جایی رسید که ابوسعد، مامون را بر ضد دعبل برانگیخت و بر اساس روایات از خلیفه اجازه قتل او را خواست، اما خلیفه از این کار سر باز زد.
در برخی منابع آمده که دعبل بچه‌های کوی و برزن را وا می‌داشت تا به دنبال ابوسعد روان شده و او را هجو گویند. سرانجام هم دعبل از این طریق بر حریف فایق آمد، چه ابوسعد به منظور رهایی از زبان گزنده و ستم رقیب خود، بغداد را در طلب پناهگاهی امن ترک گفت و به
ری رفت و باقی عمر را در همان جا ماند تا درگذشت.
ابوسعد قصیده‌ای نیز در هجای
اشعث بن جعفر خزاعی سروده که به سبب آن دویست
تازیانه خورده است.
همچنین شعری در رثای
حسن به سهل سروده که در رسائل
جاحظ آمده است.
ابن ندیم دیوانی در ۱۵۰ برگ به وی نسبت داده است.
تاریخ دقیق وفات وی مشخص نیست، گرچه برخی آن را در حدود ۲۳۰ق دانسته‌اند.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۹۶، برگرفته از مقاله «عیسی مخزومی».
