عیب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَيب (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای نقص و آنچه از خلقت و وضع اصلی کم یا زیاد باشد. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
عَيَّاب (به فتح عین و تشدید یاء) به معنای عیب‌جو.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مذمت یارانش و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَيب به معنای نقص و آنچه از
خلقت و وضع اصلی کم یا زیاد باشد آمده است. «العیب: النقیصة و ما یخلو عنه اصل الفطرة السلیمة»
«عَيَّاب» یعنی عیب‌جو.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۳۴۳ فرموده است:
«أَكْبَرُ الْعَيْبِ أَنْ تَعِيبَ مَا فِيكَ مِثْلُهُ.» «بزرگترین عیب آن است که عیب‌گیری چیزی را که در خودت مثل آن هست.»
(شرح‌های حکمت:
)
در
حکمت ۳۳۹ فرموده است:
«مَنْ نَظَرَ فِي عَيْبِ نَفْسِهِ اشْتَغَلَ عَنْ عَيْبِ غَيْرهِ» «هركس به عيب خود بنگرد او را از عيبجويى ديگران باز مى‌دارد.»
(شرح‌های حکمت:
)
نیز فرموده است:
«وَالاْحْتِمالُ قَبْرُ العُيُوبِ» «تحمل ناملايمات پوشنده عيب‌هاست.»
(شرح‌های حکمت:
)
«عیّاب» یعنی عیب‌جو. امام (صلوات‌الله‌علیه) در مذمت یارانش فرموده است:
«طَعَّانِينَ عَيَّابِينَ، حَيَّادِينَ رَوَّاغِينَ. إِنَّهُ لاَ غَنَاءَ فِي كَثْرَةِ عَدَدِكُمْ مَعَ قِلَّةِ اجْتَِماعِ قُلُوبِكُمْ.» ((هيچ گاه) به سراغ شما نمى‌آمدم، چه شما بسيار طعنه زن، عيب‌جو، روي‌گردان از
حق و پر مكر و
حیله هستيد. تعداد فراوان شما با كمى اجتماع افكارتان سودى نمى‌بخشد.)
(شرح‌های خطبه:
) چنانکه در «حید» گذشت.
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عیب»، ج۲، ص۷۶۷.
