• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عکس مستوی موجبه جزئیه دائمه مطلقه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عکس مستوی موجبه جزئیه دائمه مطلقه، به‌معنای جابه‌جایی موضوع و محمول قضیه موجبه جزئیه دائمه مطلقه با تحفّظ بر کیف و صدق قضیه است.


چهار قضیه از قضایای موجهه موجبه (اعم از کلیه و جزئیه) به موجبه جزئیه حینیه مطلقه (قضیه‌ای که بر فعلیت ثبوت یا سلب محمول از موضوع در بعضی از اوقات وصف موضوع حکم می‌کند) منعکس می‌شوند. آنها عبارت‌اند از:
۱. دائمه مطلقه؛ قضیه اصل: هر انسانی دائماً حیوان است. عکس مستوی: بعضی انسان‌ها در بعضی اوقاتی که حیوان‌اند انسان‌اند.
۲. ضروریه مطلقه؛ قضیه اصل: هر انسانی بالضروره حیوان است. عکس مستوی: بعضی انسان‌ها در بعضی اوقاتی که حیوان‌اند انسان‌اند.
۳. عرفیه عامه؛ قضیه اصل: همیشه هر نویسنده‌ای تا وقتی می‌نویسد انگشتانش در حرکت است. عکس مستوی: بعضی نویسنده‌ها در بعضی اوقاتی که انگشتانشان در حرکت است نویسنده‌اند.
۴. مشروطه عامه؛ قضیه اصل: هر نویسنده‌ای تا وقتی می‌نویسد به طور ضرورت انگشتانش در حرکت است. عکس مستوی: بعضی نویسنده‌ها در بعضی اوقاتی که انگشتانشان در حرکت است نویسنده‌اند.
[۱] مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۷۲-۳۷۹.    
[۲] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۶.
[۳] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۲۹.
[۴] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۹۲-۹۳.


دلیل اینکه عکس چهار قضیه مذکور حینیه مطلقه است این است که اگر حینیه مطلقه صادق نباشد باید نقیض آن، یعنی عرفیه عامه صادق باشد. وقتی این نقیض را به قضیه اصل منضم می‌کنیم و قیاسی تشکیل می‌دهیم نقیض قضیه اصل را نتیجه می‌دهد که سلب شیء از خودش بوده و محال است؛ بنابراین نقیض حینیه مطلقه، باطل و خود حینیه صادق است. مثلاً در مورد سوم از موارد فوق (یعنی عرفیه عامه)، نقیض عکس مذکور عبارت است از: «هیچ‌یک از کسانی که انگشتانشان در حرکت است در اوقات حرکت انگشتان، نویسنده نیستند» و قضیه اصل را به عنوان کبرا به آن ضمیمه می‌کنیم: «هر نویسنده‌ای تا نویسنده است انگشتانش در حرکت است». نتیجه قیاس چنین است: «هیچ‌یک از کسانی که انگشتانشان در حرکت است تا وقتی انگشتانشان حرکت می‌کند، انگشتانشان در حرکت نیست».
[۵] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۶۴.    
[۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۸۷.    
[۷] شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۱۹.
[۸] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۵.
[۹] سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۷۷.    


در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق).
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
• سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    
• مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    

۱. ↑ مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۷۲-۳۷۹.    
۲. ↑ تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۶.
۳. ↑ قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۲۹.
۴. ↑ فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۹۲-۹۳.
۵. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۱۶۴.    
۶. ↑ علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۸۷.    
۷. ↑ شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۱۹.
۸. ↑ مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۵.
۹. ↑ سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۷۷.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عکس مستوی موجبه جزئیه دائمه مطلقه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۳.    




جعبه ابزار