عُتُوّ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُتُوّ (به ضم عین و تاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای تجاوز و نافرمانی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
عاتی و
عاتیه به معنای طاغی و متجاوز است.
عُتُوّ به معنای تجاوز و نافرمانی است. ارباب
لغت گفته‌اند: «عَتَا الرَّجُلُ عُتُوّاً: استکبر و جاوز الحدّ»
(لَقَدِ اسْتَکْبَرُوا فِی اَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً) «پیش خود خویش را بزرگ دیده و تجاوز (نافرمانی) کردند تجاوز بزرگ.»
(وَ کَاَیِّنْ مِنْ قَرْیَةٍ عَتَتْ عَنْ اَمْرِ رَبِّها وَ رُسُلِهِ) (چه بسيار شهرها و آبادی‌ها كه اهل آن از فرمان
خدا و پيامبرانش سرپيچى كردند...)
(بَلْ لَجُّوا فِی عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ) «بلکه در طغیان و کناره‌گیری از حق پیوسته شدند.»
عاتی و عاتیه به معنای طاغی و متجاوز است.
(وَ اَمَّا عادٌ فَاُهْلِکُوا بِرِیحٍ صَرْصَرٍ عاتِیَةٍ) «امّا
قوم عاد با بادی بسیار سرد خارج از حدّ هلاک گشتند.»
(وَ قَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیًّا) (...و من نيز به سبب پيرى ناتوان شده‌ام!)
حمزه و
کسائی آن‌را به کسر عین و دیگران به ضم آن خوانده‌اند
و آن در هر دو صورت به معنی فرتوتی و نهایت پیری است. در
الصحاح و
اقرب الموارد آمده: «عَتَا الشّیخُ عِتِیّاً: کبر و ولّی»
شیخ طبرسی آن‌را خشک شدن وجود در اثر طول زمان فرموده است.
غرض
حضرت زکریّا در این کلمه آن است که از پیری به فرتوتی رسیده‌ام و پیریم از حدّ تجاوز کرده امیدی به وجود فرزند در من نمی‌رود.
در آیه
(اَیُّهُمْ اَشَدُّ عَلَی الرَّحْمنِ عِتِیًّا) (...كسانى را كه در برابر خداوند رحمان از همه سركش‌تر بوده‌اند، جدا مى‌كنيم.)
نافرمانی و طغیان است و به قولی جمع عاتی است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عتوّ»، ج۴، ص۲۹۱-۲۹۰.
