عَنِید (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَنِيد:(كُلُّ جَبَّارٍ عَنيدٍ) كلمه
«عَنِيد» در اصل از
«عِند» (بر وزن رِند) به معناى سمت و ناحيه است و در اين‌جا به معناى انحراف و گرايش به
غير راه حق آمده است.
و از مادّه
«عناد» به معناى تكبر، خودپسندى و عدم تسليم در برابر حق است، و به گفته بعضى، به آن نوع مخالفت و دشمنى گفته مى‌شود كه آگاهانه
صورت مى‌گيرد، يعنى
انسان حقانيت چيزى را درک كند و با آن به مخالفت برخيزد، و «
ولید» در
سوره مدثّر مصداق روشن اين معنا بود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با عَنِيد:
(وَ اسْتَفْتَحُواْ وَ خَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ) (و آن‌ها از خدا تقاضاى فتح و پيروزى بر
کفّار كردند؛ و سرانجام هر گردنكش حق ستيزى نوميد و نابود شد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: استفتاح ، فتح و پيروزى خواستن، و خيبه نااميد شدن و زيان كردن و هلاكت است، عنيد هم مانند معاند به معناى لجوج است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ) (
خداوند فرمان مى‌دهد: هر
کافر حق ستيزى را در
دوزخ افكنيد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه كفار - به فتح كاف- اسم مبالغه از كفر و به معناى بسيار كفرانگر است. و كلمه عنيد به معناى معاند حق است كه از در عناد حق را مسخره مى‌كند. كلمه معتدى به معناى كسى است كه از حد خود تجاوز و از حق تخطى كند. كلمه مريب به معناى كسى است كه داراى شک است، و يا كسى است كه مردم را به شک مى‌اندازد، و در آيه كه صحبت از قيامت است مردم را در امر
قیامت به شک مى‌اندازد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(كَلَّا إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيدًا) (هرگز. چنين نخواهد شد؛ چرا كه او نسبت به
آیات ما دشمنى مى‌ورزد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه كلا او را در اين طمع و توقع رد مى‌كند، و جمله
(إِنَّهُ كانَ) علت اين ردع را بيان نموده مى‌فهماند براى اين گفتيم كلا كه او به
آیات ما عناد مى‌ورزد. كلمه عنيد به معناى معاندى است كه به عناد خود و آن‌چه دارد مباهات هم مى‌كند. بعضى
گفته‌اند:
وليد بن مغيره بعد از نزول اين آيات رفته رفته مال و
اولاد خود را از دست داد تا در آخر خودش هم هلاک شد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «عَنِید»، ص۳۸۹.
